Adıyaman Yöresi Giysileri

Adıyaman Yöresi Giysilerine Genel Bakış

Adıyaman, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin tarihi dokusu güçlü, kültürel çeşitliliği zengin illerinden biridir. Kommagene Krallığı’ndan günümüze uzanan köklü bir geçmişe sahip olan bu coğrafya, halk oyunlarıyla birlikte geleneksel kıyafetlerini de bir miras gibi bugüne taşımıştır. Hem Türkmen, hem Kürt, hem de Arap kültürü ile harmanlanmış halk giyimi, Adıyaman’ın halk oyunlarında da güçlü bir görsel öge olarak dikkat çeker.

Adıyaman yöresi giysilerinden Erkek giysileri, sade ama otoriter bir duruş sergilerken; kadın giysileri gösterişli, renkli ve işlemeli detaylarıyla öne çıkar. Kıyafetlerde kullanılan kumaşlar, sıcak ve kuru iklim şartlarına uygun olarak seçilmiş, halk oyunlarının kıvrak figürlerine uyumlu olacak şekilde tasarlanmıştır.

Adıyaman Yöresi Erkek Giysileri

1. İç Gömlek

Pamuklu kumaştan yapılan, sade ve bol kesimli gömlektir. Yaka kısmı açık olabilir. Vücuda doğrudan temas eder ve teri emer.

2. Yelek

İç gömlek üzerine giyilen, genellikle koyu renkli ve cepli, kolsuz üst giysidir. Kimi zaman kadife veya ketenden yapılır, bazıları işlemelidir.

3. Şalvar

Belden bollaşan, bol paçalı geleneksel erkek pantolonudur. Hem sıcak iklim hem de oyunlardaki hareketlilik düşünülerek tasarlanır. Günlük yaşantıda da sıkça kullanılır.

4. Kuşak

Bel çevresine sıkıca sarılan geniş kumaş parçasıdır. Şalvarı sabitler, aynı zamanda dekoratif bir görev de görür.

5. Cepken

Kolsuz, bele kadar inen, önü açık ya da düğmeli, süslemeli geleneksel üst giysidir. Özellikle tören kıyafetlerinde tercih edilir.

6. Külah / Fes

Adıyaman erkeklerinde, başlık olarak genellikle düz fes ya da keçeden yapılmış külah kullanılır. Kimi zaman üstüne yazma ya da poşu sarılır.

7. Çorap

Yün veya pamuk ipliğiyle örülmüş, diz altına kadar gelen el işi çoraplardır. Hem sıcak tutar hem estetik bir detay sunar.

8. Yemeni – Çarık

Deriden yapılan geleneksel ayakkabılardır. Özellikle halk oyunlarında rahatlık ve zemin uyumu sağlar.

9. Köstek

Cep saatine bağlı zincir veya sade bir metal süstür. Yelek üzerinden sarkıtılarak geleneksel erkek zarafeti sergilenir.

10. Kaytan

Omuzdan bele çapraz şekilde takılan kordon ya da iptir. Geleneksel süsleme ögesi olarak kıyafete hareket kazandırır.

Adıyaman Yöresi Kadın Giysileri

1. Entari

Uzun ve tek parça hâlinde giyilen, renkli, desenli ve çoğu zaman işlemeli kadın giysisidir. Genellikle belden kuşakla bağlanır.

2. Yelek

Entari üzerine giyilen, kısa ve dar kesimli, önü açık ya da bağlamalı giysidir. Genellikle işlemeli kadifeden yapılır.

3. Şalvar

Entari altına giyilen, bol paçalı, genellikle pamuklu kumaştan yapılmış pantolondur.

4. Palaska

Kadınların beline taktığı geniş, süslemeli kemerdir. Hem estetik hem işlevsel bir aksesuardır.

5. Önlük

Kimi bölgelerde entari ya da üçetek üzerine takılan renkli kumaş parçasıdır. Günlük yaşamın izlerini taşır.

6. Kolçak

Kadınların entari üzerine taktığı kolluklardır. Temizliği korumak ve hareket kabiliyetini artırmak için kullanılır.

7. Çorap

El yapımı, desenli ve yünlü çoraplardır. Geleneksel motiflerle süslenmiş, renkli çoraplar halk oyunları kıyafetlerini tamamlar.

8. Kemerli Ayakkabı

Genellikle topuklu, bilekten bağlamalı ve süslü ayakkabılardır. Halk oyunlarında zarif bir duruş sağlar.

9. Kofi – Hotoz – Eşarp

• Kofi: Başın arka kısmına yerleştirilen işlemeli baş süsüdür.
• Hotoz: Gösterişli başlık.
• Eşarp: Saçları örten ve genellikle kenarları oyalı baş örtüsüdür.

10. Cepken

Yeleğe benzer, işlemeli, kolsuz ve bele kadar inen kadın giysisidir. Festivallerde ve oyunlarda sıkça tercih edilir.

Genel Özellikler

• Katmanlı giyim: Hem erkek hem kadın kıyafetlerinde içlik, yelek, cepken gibi katmanlar bulunur. Bu durum hem estetik hem de iklime uygunluk sağlar.
• Desen ve renk: Kadın kıyafetleri canlı renkli ve bol işlemelidir. Erkek kıyafetleri daha sade ve koyu tonlardadır.
• El emeği zenginliği: Çorap, eşarp, alınlık gibi parçalarda tamamen el işçiliği kullanılır. Özellikle köylerde hâlâ geleneksel yollarla dokuma ve oya yapılır.
• İklim etkisi: Kıyafetler sıcak, kurak iklime göre tasarlanmış, teri emen pamuklu kumaşlar tercih edilmiştir.
• Hareket özgürlüğü: Halk oyunlarının ritmik yapısına uygun olarak, giysiler bol kesimli ve rahattır.