Adana Yöresi Giysileri

Adana Yöresi Giysilerine Genel Bakış

Adana, Akdeniz Bölgesi’nin en köklü kültür merkezlerinden biridir. Verimli toprakları, tarihî zenginliği, sıcak iklimi ve çok kültürlü yapısı, yüzyıllardır Adana halkının yaşam tarzını ve dolayısıyla giyim kuşamını da etkilemiştir. Yörük kültürünün belirgin izleri taşıyan halk oyunları giysileri, hem işlevsellik hem de estetik açıdan dikkat çeker.

Adana’nın halk oyunları genellikle neşeli, kıvrak ve hareketlidir. Dolayısıyla adana yöresi giysileri bu yapıya uyum sağlayacak şekilde tasarlanmıştır. Erkek kıyafetleri pratik, sade ama erkeksi bir görüntü sunarken; kadın kıyafetleri renkli, gösterişli ve zarif detaylarla donatılmıştır. Yörede geleneksel halk oyunları, kıyafetler aracılığıyla kimlik ve aidiyet duygusunu da taşır.

Adana Yöresi Erkek Giysileri

1. Yelek

Yöresel kumaşlardan yapılan, cepli, kolsuz ve çoğunlukla siyah veya koyu renkli olan bu parça gömlek üstüne giyilir. Kimi zaman işlemeli olabilir.

2. Gömlek

Genellikle beyaz, keten veya pamuklu kumaştan yapılmış, bol kesimli bir gömlektir. Ter emici olması, sıcak iklimde kullanım rahatlığı sağlar.

3. Şal Puşu

Boyna veya omuza atılan renkli bez parçasıdır. Gerek süs, gerekse pratik amaçlarla (ter silme, baş bağlama) kullanılır.

4. Çorap

Genellikle yün veya pamuklu el örgüsü çoraplardır. Desenleri sadedir, bazen yöre motifleri bulunur.

5. Yemeni

El yapımı, yumuşak deriden yapılan geleneksel ayakkabıdır. Oyun sırasında rahatlık sağlar ve ayak sağlığını korur.

6. Şalvar

Bol kesimli ve beli kuşakla tutturulan geleneksel pantolondur. Hem günlük yaşamda hem de oyunlarda rahatlığı nedeniyle yaygındır.

7. Zıbın

İçlik olarak kullanılan ince ve pamuklu giysidir. Gömlek altına giyilir, sıcak havalarda ter emici işlev görür.

8. Cepken

Gövdeyi saran, önü açık veya düğmeli kısa yelektir. Bazı modellerde işlemeler, şerit süslemeler bulunur.

9. Kuşak

Renkli kumaştan yapılmış, bele sarılan geniş kuşaktır. Hem estetik hem işlevseldir; giysileri sabitler, bazen silah ya da mendil de taşınabilir.

10. Çarık – Postal

Deriden yapılan, tabanı sert geleneksel ayakkabılardır. Çarıklar daha hafif ve sade, postallar ise daha dayanıklı ve yüksek bileklidir.

11. Keçe – Külah – Dalfes

Başlık çeşitleridir. Keçe ya da yün kullanılarak yapılan bu başlıklar, oyun kimliğini tamamlar. Dalfes, bölgeye özgü daha süslemeli bir fes türüdür.

12. Kefiye

Kare desenli, genellikle siyah-beyaz veya kırmızı-beyaz olan, başa sarılan geleneksel baş örtüsüdür. Güneşten korunma amaçlı da kullanılır.

13. Kama – Pala – Tabanca

Süs ya da temsilî amaçla kuşakta taşınan geleneksel silahlardır. Oyun figürlerinde kültürel simge olarak yer alabilir.

Adana Yöresi Kadın Giysileri

1. Alınlık

Başın ön kısmına takılan, çoğu zaman boncuk, pul ve altınla süslenmiş geleneksel baş aksesuarıdır.

2. Yazma

Pamuklu, kenarı oyalı başörtüsüdür. Fes üstüne bağlanır veya saçlar örtülür. Renkli ve desenlidir.

3. Yelek

Kadife ya da ipekten yapılmış, işlemeli kısa üst giysisidir. Cepken yerine kullanılır.

4. Güdük

Kısa kollu, bele kadar inen kadın ceketi ya da üst giysisidir. Bazen üçetek üzerine giyilir.

5. Kemer

Metal tokalı, işlemeli veya kumaş kemerdir. Bel hatlarını vurgular ve entari, üçetek gibi giysilerin üzerine takılır.

6. Üçetek

Üç parçadan oluşan, bol ve uzun bir etek türüdür. Kadın oyun kıyafetlerinin temel parçasıdır. Altına şalvar giyilir.

7. Şalvar

Üçeteğin altında kullanılan ya da tek başına da giyilebilen bol pantolondur. Renkli kumaşlardan yapılır.

8. Çorap

Diz altına kadar gelen, desenli, el örgüsü çoraplardır. Renkli ve motiflidir.

9. Çarık

Kadınlara özel, daha süslü olan deri ayakkabılardır. Üzeri bazen boncuk veya renkli ipliklerle işlenmiştir.

10. Zıbın

İnce pamuklu kumaştan yapılan iç giysidir. Göynek altına giyilir, vücuda temasıyla hijyen sağlar.

11. Cepken

Kadife, ipek ya da pamuklu kumaştan yapılan işlemeli, bele oturan kolsuz üst giysisidir.

12. Tuman

İç giyim için kullanılan, entari altına giyilen ince pantolondur.

13. Edik – Papuc

Topuklu veya düz kadın ayakkabılarıdır. Renkli, nakışlı modeller halk oyunlarında tercih edilir.

14. Fes

Kadınların başına taktığı kadife veya ipekten yapılmış başlık. Üzeri boncuk, altın veya pul ile süslenir.

15. Mahmudiye

Süslü bir kadın üst giysisidir. Özellikle özel günlerde tercih edilir. Kadifeden yapılır.

16. Gazi

Daha sade ama zarif bir kadın giysisidir. Mahmudiye’ye alternatif olarak gündelik giyimde kullanılır.

17. Kefiye

Baş örtüsü olarak kullanılır, bazen yazmanın üstüne sarılır.

18. Şeş (Tül)

İnce tül türü örtüdür. Yazma veya fes üzerine geçirilir. Genellikle süslüdür.

Genel Özellikler

• Çok katmanlı yapı: Adana halk oyunları giysileri, içlik, üstlük, yelek ve kuşak gibi katmanlarla zenginleştirilmiştir. Bu yapı, oyunlardaki görsel etkileri artırır.
• İklime uygun kumaşlar: Pamuklu, keten ve ipek kumaşlar kullanılır. Yaz aylarında teri emen; kışın ise vücut sıcaklığını koruyan malzemelerdir.
• Zengin başlık kültürü: Kadınlarda fes, alınlık, yazma ve şeş gibi başlıklar çok çeşitlidir. Erkeklerde poşu, fes, külah gibi başlıklar kimlik simgesi gibidir.
• Renkli ve hareketli tasarım: Kadın giysileri renkli, parlak ve süslemelidir. Erkek giysileri daha sade ve oturaklıdır.
• Kültürel çeşitlilik: Arap, Türkmen ve Yörük etkileri, giysi desenlerinde ve kumaş seçimlerinde kendini gösterir.
• El işçiliği vurgusu: Boncuk işleme, oya, dantel ve nakış gibi süsleme teknikleri yaygındır ve her giysiye ayrı kimlik kazandırır.