Ankara Yöresi Giysileri

Ankara Yöresi Giysilerine Genel Bakış

Ankara, İç Anadolu Bölgesi’nin merkezinde yer alan, köklü tarihi ve zengin kültürel mirasıyla öne çıkan bir şehrimizdir. Bu kültürel mirasın en canlı örneklerinden biri ise halk oyunlarıdır. Ankara yöresi halk oyunları, özellikle delikanlı duruşu, ağır ve heybetli figürleriyle tanınır. Bu oyunlar, tarih boyunca Orta Asya’dan Anadolu’ya taşınan geleneklerin bir uzantısıdır.

Ankara’nın halk oyunları giysileri de bu güçlü ve vakur yapıyı yansıtan niteliktedir. Hem kadın hem erkek kıyafetleri, geçmişin izlerini taşıyan, geleneksel yaşam tarzının sembolleridir. Giysiler sadece süs değil; aynı zamanda toplumsal kimliğin, statünün, yaşın ve bölgenin bir ifadesi olarak kabul edilir.

Yöreye özgü halk oyunları kıyafetleri, hareketli oyun figürlerine uyum sağlayacak şekilde rahat ve kullanışlı olarak tasarlanmıştır. Erkek giysileri genellikle koyu tonlarda, sade ve erkeksi çizgiler taşırken; kadın giysileri renkli, gösterişli ve işlemelidir. Kıyafetlerde yer alan başlıklar, kuşaklar ve çeşitli aksesuarlar da oyunlarda estetik ve anlam katmanlarını artırır.

Ankara halk oyunları giysileri, yalnızca bir giyinme biçimi değil; aynı zamanda yöresel kimliğin ve kültürel belleğin taşınmasında önemli bir araçtır. Düğünlerden bayramlara, şenliklerden özel günlere kadar birçok toplumsal etkinlikte bu giysiler halkla yeniden buluşur.

ANKARA YÖRESİ ERKEK GİYSİLERİ

Ankara yöresine ait erkek halk giysileri, bölgenin kültürel, coğrafi ve tarihî özelliklerini yansıtan zengin bir giysi kültürüne sahiptir. Aşağıda listede yer alan her bir giysi ve aksesuarın ne olduğunu ve ne amaçla kullanıldığını kısaca açıklayalım:

1. Kaleve
Kalın dokumalı, kısa ceket ya da üstlük türüdür. Kış aylarında sıcak tutması için giyilir. Genellikle yünlü kumaştan yapılır.

2. Çorap
Yün veya pamuk ipliğinden elde örülen diz altı çoraplardır. Üzerinde geometrik ya da bitkisel motifler olabilir. Hem süs hem koruyucu işlev taşır.

3. Zıpka – Zevga – Potur – Dirdik
Hepsi farklı bölgelerde aynı anlama gelen, bele oturan, geniş ağlı ve bacaklara doğru daralan geleneksel erkek pantolonlarıdır. Hareket kolaylığı sağlar.

4. Kuşak – Çarşaf – Şal
Belin etrafına sarılan renkli dokumalar. Hem pantolonu sabitlemek hem de silah, hamail gibi eşyaları taşımak için kullanılır.

5. Yelek
Gömlek üzerine giyilen, önü açık ya da düğmeli, genellikle işlemeli bir üst giysisidir. Göğüs kısmında süslemeler yer alabilir.

6. Osmaniye İşlik
Ankara yöresine özgü, iç giyim olarak kullanılan, genellikle keten veya pamuklu kumaştan dikilen gömlek türüdür. Üzerinde el işçiliği olabilir.

7. Dizlik
Zıpkanın altına, diz bölgesine sarılan veya geçirilen, dizleri korumaya yönelik parça. Aynı zamanda süs unsuru da taşır.

8. Cepken
Kısa kollu veya kolsuz, işlemeli, vücuda oturan ceket. Süslemeleriyle dikkat çeker ve takımın üst giysisi olarak kullanılır.

9. Camedan – Cevadan
Cepkenin ya da yeleğin üzerine giyilen, önü açık, işli yün veya kadife kumaştan yapılan üst giysi. Gösterişli bir parçadır.

10. Kefiye
Başta kullanılan ince dokumalı örtü. Yazın güneşten, kışın soğuktan korunmak için kullanılır.

11. Poşu
Baş ya da boyuna sarılan desenli ince kumaş. Süsleme ve koruma işlevi görür. Kefiyeye benzer ama genellikle daha renkli ve desenlidir.

12. Fes – Takke
Baş giysileridir. Fes, kırmızı ya da bordo renkli, silindirik; takke ise onun altına ya da tek başına takılan başlık. Geleneksel görünümün tamamlayıcısıdır.

13. Ayakkabı – Yemeni – Cimcime
El yapımı, deriden üretilen geleneksel ayakkabılar. Cimcime, kenarları işlemeli, hafif topuklu süslü ayakkabılardır.

14. Gümüş Köstek
Cep saatine takılan zincirdir. Yeleğin düğmeleri arasından sarkar, hem işlevsel hem süs olarak kullanılır.

15. Hamail
İçine dua veya muska konan, genellikle gümüş ya da deri muhafazadır. Boyuna ya da kuşağa asılır, nazardan korunmak için taşınır.

16. Silahlık
Kuşağa takılan, tabanca, kama veya hançer gibi silahların taşındığı bölümdür. Aynı zamanda erkekliğin ve cesaretin simgesidir.

17. Pazvant
Silahların takıldığı veya kuşakla birlikte kullanılan deri ya da kumaş parçadır. Hem taşıma kolaylığı hem estetik görünüm sunar.

18. Bozubant
Genellikle kumaştan yapılan ve başa bağlanan banttır. Terin alınmasını sağlar, aynı zamanda baş aksesuarı olarak kullanılır.

ANKARA YÖRESİ KADIN GİYSİLERİ

Ankara yöresi kadın halk kıyafetleri, zarafeti, işçiliği ve sembolik anlamlarıyla öne çıkar. Giysiler; sosyal statü, yaş, medeni durum gibi bilgileri yansıtırken aynı zamanda estetik değer taşır. Aşağıda verdiğiniz listedeki kadın kıyafetleri ve aksesuarları açıklayalım:

KADIN (BİNDALLI)

1. Oyalı Yazma
Baş örtüsü olarak kullanılan kenarları iğne oyasıyla süslenmiş bezdir. Renk ve oya motifleri, kadının yaşına ve medeni durumuna göre değişebilir.

2. İçlik – Göynek
Vücuda giyilen ince iç giysilerdir. Göynek, uzun ve bol kesimli olup genellikle pamuklu veya keten kumaştan yapılır. İçlik, kolluk görevi görür ve bindallının altına giyilir.

3. Bindallı
Kadife veya atlas kumaştan yapılmış, altın ya da gümüş telle işlenmiş geleneksel kadın giysisidir. Genellikle düğün, nişan, bayram gibi özel günlerde giyilir. Ankara’da mor, bordo gibi koyu renkler tercih edilir.

4. Gümüş Kemer
Bindallının üzerine takılan, el işçiliğiyle yapılmış, ağır ve gösterişli kemerdir. Kadının zarafetini simgeler. Genellikle çeyizliktir ve aile yadigârı olabilir.

5. Çorap (Nakışlı)
Yün ya da pamuktan elde örülen ve üzeri renkli motiflerle süslenen diz altı çoraplardır. Her motifin yöresel anlamı olabilir.

6. Mest Pabuç
Yumuşak deriden yapılan, el yapımı geleneksel ayakkabılardır. Rahat ve dayanıklıdır. Genellikle siyah veya kahverengi olur.

KADIN (GÜNLÜK VE YAYLA KIYAFETİ)

1. Poşuğ
Poşu, başa sarılan renkli, kare şeklinde dokuma kumaştır. “Poşuğ” ifadesiyle, yöresel lehçede genelde kadınların kullandığı baş örtüsüne atıf yapılır.

2. Yemeni (Oyalı)
İnce kumaştan yapılan, kenarları iğne oyasıyla süslenen baş örtüsüdür. Yazma ile benzerdir fakat daha ince ve süs amaçlı kullanılır.

3. Kofi
Başın üst kısmına takılan işlemeli takke türüdür. Saçı düzgün tutmak ve örtü altından şekil vermek için kullanılır.

4. Üç Etek
Üç parça etekten oluşan, bele bağlanan kadın giysisidir. Öndeki iki parça yana açılır, arkadaki parça ise sabittir. Üzerine cepken veya yelek giyilir.

5. Kuşak
Belin etrafına sarılan dokuma veya işlemeli kumaştır. Şalvar ve üç eteği sabitlemek ve bel şeklini belirginleştirmek için kullanılır.

6. Şalvar
Alt giysi olarak kullanılan bol pantolondur. Günlük yaşamda rahatlık sağlar. Üzerine üç etek ya da uzun göynek giyilir.

7. İçlik – Göynek
Günlük kıyafetlerin altına giyilen ince giysilerdir. Genellikle pamukludur. Kolluk görevi de görür. Temizliği ve sadeliği ifade eder.

8. Çorap (Nakışlı)
Tıpkı bindallı grubunda olduğu gibi, elde örülen, renkli motiflerle süslenmiş diz altı çoraplardır.

9. Kalloş Potin
Kalın tabanlı, bağcıklı geleneksel kadın ayakkabısıdır. Deriden yapılır. Günlük yaşamda kullanılır. “Potin” ayakkabıya genel isimken “kalloş”, biraz daha kaba yapılı olanını ifade eder.

Ayrıca Ankara Yöresi Giysilerini videolu anlatımla izleyebilirsiniz.