Artvin Yöresi Giysileri

Artvin Yöresi Giysileri

Artvin Yöresi Giysileri, Karadeniz’in doğu ucunda yer alan bu dağlık bölgenin iklim, coğrafya ve etnik yapısına (Laz, Gürcü, Türk) uygun olarak şekillenmiştir. Hem kadın hem erkek giysileri; doğaya dayanıklı, hareket serbestliği sağlayan ve yerel dokuma ürünleriyle zenginleştirilmiş öğeler taşır. Giysiler hem gündelik kullanım hem de halk oyunları ve törenlerdeki gösterişli kullanımlar için farklılık gösterir.

ARTVİN YÖRESİ ERKEK GİYSİLERİ

1. Kabalak – Kastol

• Kabalak: Erkeklerin başını örten, kalın kumaştan yapılmış, kıvrılarak bağlanan ve serin havalarda koruma sağlayan geleneksel başlıktır.
• Kastol: Aynı şekilde başa sarılan, geleneksel bez ya da kumaş parçalarından yapılan örtüdür. Kimi kaynaklarda kabalakla eş anlamlı kullanılır.

2. Çoka (Ceket)

Vücudu saran, kısa boylu, önü açık veya düğmeli geleneksel erkek ceketidir. Kalın kumaştan yapılır ve çoğunlukla omuzları vurgulayan bir kesimi vardır. Halk oyunlarında da kullanılır.

3. Göğüslük

Çoka’nın veya gömleğin üzerine giyilen, göğüs kısmını kapatan, çoğunlukla işlemeli veya süslemeli önlük biçimindedir. Koruma ve gösteriş amaçlıdır.

4. Şal (Pantolon)

Artvin yöresine özgü, beli büzgülü, paçaları dar ve oldukça bol olan erkek pantolonudur. Yerel dokuma kumaşlardan yapılır. Dağlık arazide rahatlıkla hareket etmeyi sağlar.

5. Çorap

Yün iplikten örülen, diz altına kadar çıkan sıcak tutan çoraplardır. Dağ köylerinde vazgeçilmezdir. Kimi zaman işlemeli olabilir.

6. Tozluk

Çorabın dışına, bilek ile diz arasında sarılan kumaş ya da keçeden yapılan koruyucu parçadır. Tarla, dağ yürüyüşü veya kar koşullarına karşı giyilir.

7. Çapula – Yemeni

• Çapula: Kalın deriden yapılmış, tabanı düz, el yapımı geleneksel ayakkabıdır. Sert zeminlerde dayanıklıdır.
• Yemeni: İnce deriden yapılan, ayakta hafif duran, sessiz yürümeyi sağlayan geleneksel ayakkabıdır.

8. Fişeklik

Göğüs kısmında yer alan, çapraz asılan ya da bele sarılan, içinde mermi veya barut taşıyan ceplikli aksesuardır. Artvin Zeybeklerinde süs amaçlı da kullanılır.

9. Gömlek

İnce kumaştan dikilen, uzun kollu, yakasız veya düşük yakalı, genellikle beyaz ya da pastel tonlarda geleneksel iç giysidir.

10. Çizme

Diz altına kadar uzanan, kalın deriden yapılan ve özellikle kırsalda giyilen dayanıklı ayakkabıdır. Soğuk ve engebeli arazilere karşı korur.

ARTVİN YÖRESİ KADIN GİYSİLERİ

1. Üçetek

Kadınların özel günlerde giydiği, üç ayrı parça etekten oluşan geleneksel uzun elbisedir. Üstüne sıkman ya da cepken giyilir. Altına şalvar veya içlik takımı tamamlar.

2. Sıkman (Yelek)

Kadınların üçeteğin üstüne giydiği, vücudu saran, işlemeli, ön kısmı açık olan kısa yelektir. Kadife veya keten kumaşlardan yapılır. Estetik amaçlı kullanılır.

3. Dizlik

Diz altına sarılan koruyucu kumaş ya da yün parçalarıdır. Soğuktan korunmak ve yürüyüşlerde rahatlık sağlamak için kullanılır.

4. Kuşak – Peştemal

• Kuşak: Bel bölgesine sarılan, yerel dokuma kumaşlardan yapılmış kemer benzeri uzun kumaştır.
• Peştemal: Geniş, genellikle kare şekilli, belden aşağı sarılan dokuma kumaştır. Gündelik kullanımda hem örtü hem koruyucu görevi görür.

5. Fes

Başın üstüne oturan, yuvarlak formda, süslemeli kadın başlığıdır. Üzerine örtü, yazma veya işlemeli tül takılarak giyilir.

6. Mahmudiye

Kadınların süs eşyası olarak kullandığı, başlık veya alınlık çevresine yerleştirilen gümüş takılardır. Düğünlük veya gösterişli kıyafetlerde yer alır.

7. Çorap

Kadınlar tarafından el örmesi yün iplerle yapılan, desenli, diz altına kadar çıkan çoraplardır. Renkli ve işlemeli modelleri yörede yaygındır.

8. Çapula – Yemeni

• Çapula: Deriden yapılmış, topuksuz, sağlam günlük ayakkabıdır.
• Yemeni: Daha ince, ayakla daha uyumlu gelen, çorapla birlikte giyilen geleneksel kadın ayakkabısıdır.

9. Şalvar

Kadınlara özgü, bele bağlanan, bol ve rahat pantolondur. Günlük yaşamda çiçekli pamuklu kumaşlardan tercih edilirken; özel günlerde saten, ipek kumaşlardan dikilir.

GENEL GÖZLEMLER

• Artvin erkek kıyafetlerinde işlevsellik ön plandadır. Yöre dağlık olduğu için giysiler hareketi kısıtlamaz ve soğuktan korur.
• Kadın giyiminde başlık, yelek (sıkman) ve üçetek ön plana çıkar. Estetik kaygı kadar yerel kültürün yansıması da vardır.
• Fişeklik, çoka ve göğüslük gibi unsurlar halk oyunlarına özel giyimde dikkat çeker.
• Renkler: Kadınlarda kırmızı, bordo, yeşil gibi canlı renkler; erkeklerde koyu ve toprak tonları yaygındır.
• Malzeme: Yün, keçi tüyü, keten, pamuklu kumaşlar sık tercih edilir.