Bayburt Yöresi Giysileri

Bayburt Yöresi Giysileri

Bayburt Yöresi Giysileri, Doğu Karadeniz’in iç kesimlerinde yer alan yüksek rakımlı bir bölgeye özgü olup, Kafkas, Türkmen ve Osmanlı etkilerini yansıtır. Erkek giysileri genellikle pratik, sade ve dayanıklı, kadın giysileri ise geleneksel formlu, örtünmeye uygun ve süslemeli öğelere sahiptir. Hem erkek hem kadın giyimi, iklim koşullarına uygun olarak katmanlıdır ve doğal kumaşlardan (yün, pamuk, keçe) yapılır.

BAYBURT YÖRESİ ERKEK GİYSİLERİ

1. Başlık – Fes

• Fes: Kırmızı keçe kumaştan yapılan, silindirik ve tepesi düz geleneksel erkek başlığıdır.
• Başlık: Fesin üstüne sarılan poşu veya bez parçalarıyla oluşturulan baş örtüsüdür. Aynı zamanda kışın sıcak tutar.

2. Cepken

Kolsuz veya kısa kollu, gömlek üzerine giyilen, ön kısmı açık veya düğmeli, kadife ya da yün kumaştan yapılan kısa yelektir. Bölgedeki soğuk havaya karşı bir katman sağlar.

3. Köstek

Erkeklerin kuşak ya da cepkenlerine taktıkları, zincir şeklinde olan ve saat, hamayil ya da süs amaçlı kullanılan metal eklentidir.

4. İçlik

Göğsü ve vücudu saran, pamuklu ya da yünlü kumaştan yapılan uzun kollu giysidir. Gömleğin altına giyilir, vücut ısısını korur.

5. Şal Kuşak

Bele birkaç kat sarılan kalın, uzun, renkli dokuma kuşaktır. Giyimi toparlar, estetik bir görüntü oluşturur. Aynı zamanda mendil, silahlık veya küçük eşyalar için işlevseldir.

6. Zıvga

Bayburt yöresine özgü, şalvar benzeri ancak biraz daha dar kesimli, paçaları bilekte toplanan geleneksel erkek pantolonudur. Hareket kolaylığı sağlar, yünlü kumaştan yapılabilir.

7. Çorap

Yün iplikle el örmesi yapılan, diz altına kadar çıkan sıcak tutan geleneksel çoraplardır. Desenli ya da düz olabilir.

8. Çapula

Yemeni türü, yumuşak deriden yapılan geleneksel ayakkabıdır. Hafiftir, yürüyüşte ses yapmaz. Çorapla birlikte giyilir.

9. Yağlık

Boyuna veya bele bağlanan, günlük hayatta ter silmek için ya da halk oyunlarında süs olarak kullanılan desenli bezdir.

10. Mendil

Genellikle şal kuşağa sokulan ya da elde taşınan, kare biçimli, desenli ve renkli bezdir. Hem işlevsel hem de süsleme amaçlı kullanılır.

BAYBURT YÖRESİ KADIN GİYSİLERİ

1. Başlık – Yazma

• Başlık: Kadınların başlarını örtmek ve süslemek için kullandıkları, içi fes benzeri sert bir yapı üzerine ipekli, oyalı yazmalarla yapılan baş örtü sistemidir.
• Yazma: İnce pamuklu kumaştan, kenarları iğne oyasıyla süslenmiş başörtüsüdür. Genellikle çiçek desenlidir.

2. Üçetek

Önden açık, üç parçalı ve belden aşağıya doğru bol gelen uzun kadın elbisesidir. Genellikle törenlerde ya da özel günlerde kullanılır. Altına şalvar ve içlik giyilir.

3. Kemer

Üçetek veya elbisenin üzerine takılan, genellikle metal tokalı ya da dokuma kemerdir. Süsleme amacı da taşır.

4. İçlik

Pamuklu kumaştan yapılan, uzun kollu, vücuda tam oturan ve genellikle elbisenin altına giyilen iç giysidir. Soğuktan korunmak ve teri emmek için kullanılır.

5. Şalvar

Alt giysi olarak kullanılan, bol kesimli ve desenli kumaştan yapılan geleneksel pantolondur. Hareket rahatlığı sağlar. Günlük yaşamda yaygın olarak tercih edilir.

6. Çorap

Kadınların kendi elleriyle ördükleri, renkli desenli yün çoraplardır. Diz altına kadar çıkar. Hem sıcak tutar hem süsleme görevi görür.

7. Yemeni

Kadınların giydiği yumuşak deriden yapılmış ayakkabıdır. Topuklu veya düz olabilir. Ayak yapısına uygundur ve çorapla birlikte giyilir.

Genel Özellikler

• Bayburt erkek giysileri sade, katmanlı ve fonksiyoneldir. Doğu Karadeniz’in iç kesimlerindeki soğuk iklime göre uyarlanmıştır.
• Kadın kıyafetlerinde ise baş örtüsü sistemi (başlık, yazma) ve üçetek en karakteristik parçalardır.
• Renkler: Kadınlarda canlı; erkeklerde toprak ve koyu tonlar yaygındır.
• Malzemeler: Yün, pamuk, kadife ve doğal deri sıklıkla kullanılır.
• Ayakkabılar: Hem kadın hem erkeklerde “yemeni” tipi sessiz yürüyüş sağlayan geleneksel ayakkabılar tercih edilir.