Bilecik Yöresi Giysileri, Osmanlı’nın kuruluş toprakları üzerinde şekillenmiş, sade ama zarif, işlevsel ama süslemeli geleneksel kıyafetlerdir. Hem erkek hem kadın giyimleri; göçer kültürün, Anadolu’nun merkezi konumunun, ve Marmara-İç Anadolu geçiş ikliminin izlerini taşır. Bilecik giysilerinde pamuklu dokuma, yün, fes ve çevre gibi Osmanlı etkili parçalar dikkat çeker.
BİLECİK YÖRESİ ERKEK GİYSİLERİ
1. Cepken
Kolsuz veya kısa kollu, genellikle kadife ya da yün kumaştan yapılan bele kadar kısa üst giysidir. Sade ya da işlemeli olabilir. Gömlek üzerine giyilir.
2. Kuşak
Bele sarılan, kalın dokumalı ve genellikle renkli kumaş şerididir. Giyimi toparlar, silahlık ya da mendil taşımaya da yarar.
3. Gömlek / İçgömlek / Mintan / İç Gömlek (Göynek)
Gömlek / Mintan: Üst giysi olarak giyilen, yaka kısmı açık, beyaz veya pastel renkli kumaş giysidir.
İçgömlek / Göynek: Gömlek altına giyilen, teri emen pamuklu iç giysidir.
Bu tür katmanlı giyinme, hem sıcak hem soğuk iklimlerde işlevsellik sağlar.
4. Yelek
Cepkenin üzerine ya da gömleğin üstüne giyilen kısa, önlüklü giysidir. Cepli ve düğmelidir. Sade veya işlemelidir.
5. Yağlık / Mendil / Pullu Mendil
Yağlık: Baş ya da boyna bağlanan desenli bezdir.
Mendil: Kuşak içine yerleştirilir veya oyunlarda elde tutulur.
Pullu Mendil: Özellikle oyunlarda, törensel günlerde kullanılan, boncuklu veya pul işlemeli mendildir.
6. Çevre
Baş veya boyun etrafına sarılan, kenarları oyalı, desenli bezdir. Aynı zamanda fesin üzerine sarılabilir.
7. İç Donu / Şalvar Don
İç Donu: İç çamaşırı niyetine giyilen bol pantolondur.
Şalvar Don: Dış giysi olarak giyilen, paçaları dar, beli büzgülü geleneksel bol pantolondur. Yörede “don” tabiri şalvar anlamında kullanılır.
8. Fes / Poşu / Takke
Fes: Kırmızı keçe başlık.
Poşu: Fesin üstüne sarılan veya boyna takılan renkli bez.
Takke: Fes altına takılan başlık. Genellikle beyaz tığ işi ya da kumaştandır.
9. Çorap
El örmesi, diz altına kadar çıkan yün çoraplardır. Soğuktan korur, estetik katkı sağlar.
10. Çarık / Yemeni
Çarık: Kalın deriden yapılmış, dayanıklı ayakkabı türü.
Yemeni: Daha ince deriden, dikişleri dışta, daha rahat ve esnek bir geleneksel ayakkabıdır.
11. Tozluk
Ayak bileğinden dize kadar sarılan koruyucu kumaş ya da deri parçadır. Çorap ve çarığın üstüne takılır. Hem korur hem estetik bütünlük sağlar.
BİLECİK YÖRESİ KADIN GİYSİLERİ
1. Cepken / Yelek
Kadife veya işlemeli kumaştan yapılan, kollu veya kolsuz kısa kadın üst giysisidir. Gömlek ya da içlik üzerine giyilir.
2. İçlik
Pamuklu, sade kumaştan yapılmış, içe giyilen uzun kollu üst giysisidir. Vücut ısısını korur ve ter emici özelliktedir.
3. Şalvar
Bol kesimli, bele büzgülü, rahatlık sağlayan alt giysisidir. Kadınlarda daha renkli ve desenli kumaşlardan yapılır.
4. Kemer
Kadın kıyafetinin tamamlayıcı aksesuarıdır. Genellikle metal tokalı veya dokuma kumaştan olur. Kıyafeti sıkıca toplar ve estetik görünüm sağlar.
5. Yağlık
Kadınların başlarına, omuzlarına ya da bele bağladığı, kenarları işlemeli bezdir. Baş bağlama örtüsü olarak en yaygın türlerden biridir.
6. Kolluk
Elbise veya içlik üzerine takılan kol kılıfıdır. Kolların kirlenmesini engellemek amacıyla kullanılır. Aynı zamanda estetik süsleme de olabilir.
7. Başlık / Fes – Sarma
Başlık: Üzeri boncuk ve sırma işlemeli, kadın baş örtüsü sisteminin temel parçasıdır.
Fes – Sarma: Fes üzerine sarılan ipekli ya da simli tül ya da yazmadır. Renkli ve gösterişlidir. Gelinlik başlıkları da bu sistemle hazırlanır.
8. Bazı
İç giyim olarak kullanılan, uzun etekli pamuklu iç giysidir. Günlük kıyafetin altına giyilir.
9. Gıdıklık
Çene altına bağlanan küçük tül veya dantelli örtüdür. Genellikle başlıkla birlikte kullanılır. “Gıdıyı” yani çeneyi örttüğü için bu ismi alır.
10. Çorap
Yün, pamuk veya ipek iplikle örülmüş, desenli veya sade geleneksel kadın çorabıdır.
11. Yemeni
Kadın ayakkabısı olarak kullanılan, topuklu ya da düz, yumuşak deriden yapılmış, hafif geleneksel ayakkabıdır.
Genel Özellikler:
Bilecik erkek kıyafetlerinde Osmanlı etkisi belirgindir: fes, mintan, çevre gibi parçalar öne çıkar.
Kadın giysilerinde sade ama zarif kombinasyonlar tercih edilir; başlık sistemleri, şalvar-üçetek birlikteliği dikkat çeker.
Renkler: Toprak tonları, bordo, lacivert ve beyaz gibi sade renkler yaygındır.
Kumaşlar: Pamuk, yün, kadife, el dokuması kumaşlar kullanılır.
