Bingöl Yöresi Giysileri, Doğu Anadolu’nun sert iklim koşullarına, dağlık yapısına ve Kürt, Zaza ve Türkmen kültürlerinin iç içe geçmiş geleneklerine dayanır. Erkek kıyafetlerinde dayanıklılık ve sade şıklık, kadın kıyafetlerinde ise gösteriş, canlı renkler ve süslemeler dikkat çeker. Özellikle el dokuması kumaşlar, yün ürünler ve işlemeler Bingöl yöresine özgü karakteristik öğelerdir.
BİNGÖL YÖRESİ ERKEK GİYSİLERİ
1. Tiftikli Kalpak
Tiftik keçisinin yününden yapılan, başı sıcak tutan geleneksel bir erkek başlığıdır. Konik ya da silindirik olabilir. Kış aylarında özellikle yaygın olarak giyilir.
2. Yelek
Pamuklu, keten ya da yünlü kumaştan dikilen, kollu ya da kolsuz, ön kısmı düğmeli, bele kadar inen giysidir. Gömlek üzerine giyilir. Sade ya da hafif desenli olabilir.
3. Şalvar
Bingöl erkeğinin en yaygın alt giysisidir. Beli büzgülü, paçalara doğru daralan, bol kesimli bir pantolon türüdür. Hareket özgürlüğü sağlar, yünlü veya keten kumaştan yapılır.
4. Ayakkabı
Geleneksel olarak el yapımı deriden üretilmiş ayakkabılar tercih edilir. Bunlar çoğunlukla topukludur. Günümüzde bu ayakkabılara “yemeni” adı da verilir.
5. Yün Çorap (Tiftikli)
Tiftik yününden örülmüş, el işi çoraplardır. Özellikle soğuk havalarda sıcak tutar. Bazen geometrik desenlerle süslenir.
6. Hamale (Hamayil)
Geleneksel olarak göğse asılan muskalık veya içinde dua olan küçük bez ya da deri kılıftır. Hem inanç hem süs unsuru olarak taşınır.
7. Mendil (İpek)
Genellikle kuşağa sokulan, ipekten yapılmış renkli ve desenli mendildir. Ter silme, süs veya halk oyunlarında ritim aracı olarak kullanılır.
8. Yemeni (Topuklu)
El yapımı, dikişleri dışta, deriden üretilmiş geleneksel ayakkabıdır. Bingöl’de topuklu erkek yemenileri hâlâ kullanılmaktadır. Sessiz ve rahat yürümeyi sağlar.
BİNGÖL YÖRESİ KADIN GİYSİLERİ
1. Fistan – Elbise
Renkli, genellikle ipekli veya ince kumaştan yapılan uzun kadın elbisesidir. Üzerine entari ya da yelek giyilir. Günlük hayatta sade, düğünlerde gösterişli modelleri tercih edilir.
2. Şalvar
Alt giysi olarak kullanılan, bol paçalı ve belden büzgülü pantolondur. Renkli, desenli kumaşlardan dikilir. Elbise veya entarinin altına giyilir.
3. Entari
Uzun, ayak bileklerine kadar inen, genellikle ipek ya da atlas kumaştan yapılan gösterişli kadın giysisidir. Üzerine kemer takılır, altına fistan veya gömlek giyilir.
4. Gümüş Kemer
Kadınların entari ya da fistan üzerine taktığı, işlemeli, parlak ve gösterişli kemerdir. Sıklıkla gelinlik ya da bayramlık kıyafetlerle kullanılır.
5. Oyalı Yazma
Baş örtüsü olarak kullanılan, kenarları iğne oyası veya boncuklarla süslenmiş yazmadır. Renkli ve desenli olması tercih edilir.
6. Gömlek
Pamuklu veya ince kumaştan dikilen iç giysidir. Uzun kollu, sade ya da dantelli olabilir. Fistan veya entarinin altına giyilir.
7. Şal
Omuzlara veya bele sarılan, genellikle renkli ve desenli kumaş parçasıdır. Süs amaçlı kullanılabildiği gibi sıcak tutmak için de kullanılır.
8. Ağvan Şapka (Fini / Foni)
Bingöl yöresine özgü, kadife veya yünlü kumaştan yapılan geleneksel kadın başlığıdır. Üzeri boncuk, pul, işlemelerle süslenir. Genellikle genç kızlar ve gelinler takar.
9. İşlemeli Mendil
Başörtüsü ya da kıyafet üzerine iğnelenen, kenarları oyalanmış, renkli küçük bez mendildir. Hem süs hem geleneksel kimlik göstergesi olarak taşınır.
10. Yelek
Entarinin veya fistanın üzerine giyilen, işlemeli, kısa kadın giysisidir. Kadife, saten veya ipekli kumaşlardan dikilir.
11. Yemeni (Topuklu)
Kadınların giydiği, el yapımı, topuklu, yumuşak deriden ayakkabıdır. Renkli ipliklerle süslenmiş, rahat ve geleneksel görünüm sağlayan bir ayakkabıdır.
Genel Özellikler:
Bingöl halk giysileri doğal malzemelerle hazırlanır: tiftik, yün, pamuk, ipek.
Renkli ve desenli kumaşlar, kadın giyiminin vazgeçilmezidir.
Topuklu yemeni, hem erkek hem kadınlarda dikkat çekici ortak parçadır.
Ağvan şapkası gibi yöreye özgü başlıklar, Bingöl kadın kıyafetlerinin kimliğini ortaya koyar.
Erkek giysilerinde sadelik ve işlevsellik; kadın giysilerinde zarafet, örtünme ve süsleme öne çıkar.
ben de bingöllüyüm ama hiç böyle bişey duymadım