Elazığ Yöresi Giysileri

Elazığ Yöresi Giysilerine Genel Bakış

Elazığ, Doğu Anadolu Bölgesi’nin tarihî ve kültürel zenginliğiyle öne çıkan şehirlerinden biridir. Harput kültürünün mirasçısı olan Elazığ, gerek müzikleri gerek halk oyunlarıyla büyük bir sanat ve estetik geleneğini günümüze taşımaktadır. Bu zenginlik, yöreye ait geleneksel halk giysilerinde de açıkça kendini gösterir.

Elazığ halk oyunları; ağırbaşlı, vakur ve ahenkli yapısıyla tanınır. Bu oyunlara eşlik eden elazığ yöresi giysileri ise, yalnızca görsel bir unsur değil, aynı zamanda yöre halkının sosyal yapısını, yaşam biçimini ve tarihî birikimini yansıtan kültürel öğelerdir. Kadın giysileri zarif detayları, canlı renkleri ve süslemeleriyle göz alırken; erkek giysileri ise otoriter ve sade görünümleriyle dikkat çeker. Kumaş seçiminden dikiş tekniklerine, başlık ve ayakkabıdan aksesuarlara kadar her unsurda estetik ve işlevsellik iç içedir.

Elazığ Yöresi Erkek Giysileri

1. Mintan (Gömlek)

Yöre erkeklerinin temel üst giysisidir. Genellikle beyaz veya açık renkli pamuklu kumaştan yapılır. Geniş yakalı, bol kesimli, uzun kolludur.

2. Yelek

Mintan üzerine giyilen ve genellikle koyu renkli olan bu parça, ön kısmında düğmelerle kapanır. Cep detayları süsleme amaçlıdır. Kadife, keten ya da yün kumaşlardan yapılabilir.

3. Şalvar

Bol kesimli, beli kuşakla bağlanan geleneksel pantolondur. Rahat hareket kabiliyeti sağladığı için halk oyunlarında tercih edilir. Kumaşı dayanıklıdır.

4. Cepken

Yeleğe benzer ancak daha kalın ve genellikle işlemelidir. Kollu ya da kolsuz olabilir. Kadife kumaştan yapılan cepkenler süsleme detayları ile öne çıkar.

5. Kuşak

Bel çevresine sarılarak hem şalvarı sabitleyen hem de kıyafete görsel zenginlik katan kumaş kuşaktır. Genellikle desenli ve renkli olur.

6. Poşu

Erkeklerin başına sardığı ince ve desenli kumaş parçasıdır. Güneşten korunmak, teri silmek ya da görselliği artırmak için kullanılır.

7. Yün Çorap

El yapımı, diz altına kadar gelen, motifli veya sade yün çoraplardır. Kış aylarında sıcak tutar, yazın ise ayağı korur.

8. Yemeni – Çarık

Doğal deriden üretilen el yapımı ayakkabılardır. Dikişleri genellikle dıştadır. Hem dayanıklı hem esnek olan bu ayakkabılar, halk oyunlarında rahatlık sağlar.

Elazığ Yöresi Erkek Giysileri

1. Entari (Fistan)

Kadınların giydiği uzun ve gösterişli elbisedir. Renkli, desenli ve çoğunlukla kadife, ipek veya atlas kumaşlardan dikilir. Belden kuşakla bağlanır.

2. Üçetek

Üç parçadan oluşan, bol ve hareketli bir etek türüdür. Altına şalvar ya da iç etek giyilir. Özellikle oyun sırasında etek uçlarıyla yapılan figürlerde estetik görünüm sağlar.

3. Yelek – Cepken

Entari ya da üçetek üzerine giyilen işlemeli üst giysidir. Kadife kumaş tercih edilir, bazen sırma veya pul işleme detayları içerir.

4. Şalvar

Kadınların alt giysisi olarak giydiği bol paçalı pantolondur. Hareket özgürlüğü sağladığı için halk oyunlarında sıkça kullanılır.

5. Yazma – Çember

Başın örtülmesinde kullanılan oyalı, desenli başörtüleridir. Saçların örtülmesini sağlar, aynı zamanda kıyafeti tamamlayan önemli bir aksesuardır.

6. Alınlık – Fes

Kadınların başlarına taktığı, genellikle boncuk, sırma, pul ve altın paralarla süslenmiş geleneksel başlık ve alın aksesuarlarıdır.

7. Kuşak – Kemer

Belin çevresine bağlanan geniş kumaş ya da işlemeli kemerlerdir. Entari ve üçeteği sabitlemenin yanı sıra, estetik katkı da sunar.

8. Yün Çorap

Kadınlara özgü, desenli, elde örülmüş, diz altı çoraplardır. Genellikle parlak renklerde olur.

9. Yemeni – Edik

Topuklu ya da düz, genellikle işlemeli el yapımı kadın ayakkabılarıdır. Entari veya üçetekle birlikte giyilir.

Elazığ Yöresi Giysileri Videolu Anlatım

GENEL ÖZELLİKLER

• Estetik ve işlevsellik birliktedir: Elazığ giysilerinde her detay hem geleneksel motiflerle süslenmiş hem de günlük hayata veya oyunlara uygun olacak şekilde hazırlanmıştır.
• Katmanlı giyim anlayışı: Hem kadın hem erkek kıyafetlerinde içlik, üstlük, yelek, cepken gibi çok katmanlı giyim kullanılır. Bu durum hem görselliği hem işlevselliği artırır.
• Süsleme ve zenginlik: Kadın giysilerinde altın, pul, boncuk ve sırma işlemeler yaygındır. Özellikle başlıklar ve alınlıklar gösterişlidir.
• Doğal kumaşlar: Pamuk, keten, yün, kadife ve ipek gibi doğal kumaşlar tercih edilir. Bu hem konfor hem sağlık açısından önemlidir.
• Renk kullanımı: Kadın kıyafetlerinde mor, kırmızı, yeşil ve altın tonları yaygındır. Erkek kıyafetlerinde daha sade ve koyu tonlar hâkimdir.
• Aksesuar zenginliği: Kuşak, fes, yazma, kemer, çorap gibi birçok aksesuar kıyafeti tamamlar. Hem görsellik hem de kimlik göstergesi olarak değerlendirilir.
• Oyunla uyum: Kıyafetlerin kesimi, halk oyunlarının figürlerine ve temposuna uygundur. Bol paçalı şalvarlar, dönen üçetekler bu amaca hizmet eder.