Van Yöresi Halk Oyunları bakımından en zengin yörelerden biridir. Çeşitli kültürlerin etkisi ve çok yönlü insanları ile yöre konuları ile çok özellik teşkil etmektedir. Yörenin oyunları kuzey ve güneyde ayrı ayrı karakter gösterebilmektedir. Örneğin kuzey tarafı Erzurum ve Ağrı’dan esinlenmiş olacak ki bur da bazen bar oyunlarına rastlanmaktadır.
Güneyde ise daha çok Hakkari, Siirt, Bitlis gibi illerle benzerlik gösterir. Ve bu yörelerde oyunlar HALAY- GÜVENK- GOVENT adlarını alırlar. Doğumdan ölüme kadar Halk Oyunları ile iç içe olan yöre insanı yaratıcılığını da buna katarak çok güzel ürünler elde etmişlerdir. Oyunlarda genellikle bir nedensellik ilkesi aranmış ve ortaya bu ilişki ile örnekler sunulmuştur. Bu bazen bir hayvan taklidi, bazen insan taklidi, bazen gök, bazen toprak, bazen tabiat vs. olmuştur. Tabi kaynağın asıl yeri insan aklı ve çabası olmuştur.
Van’daki folklor zenginliği içindeki Halk Oyunları, geçmişteki çevre ülkeleri kültürü, çevre illerdeki kültür ve yöresel kültürle bütünleşmiş ortaya güzel ürünler vermiştir. Hele çok medeniyet geçirmiş olan bir il olan Van’ın Osmanlılardan-Araplara, Iran-Irak-Suriye den,Ermenilere kadar büyük bir topluluğa hizmet vermiş bir il oluşu tüm bunların kalışları, yerleşmeleri, geçişleri bu yöreye çeşitli kültürlerle birlikte geniş folklorik kaynaklarda bırakmışlardır.
Van’da oynanan oyunlar Kızlı-Erkekli olduğu gibi yalnız erkek ve yalnız kız oyunlarıda vardır. Kızlı erkekli oyunlarda el ele tutulduğu zaman akrabalık ilişkileri aranır. Govent tutulacağı zaman ekip başında oynacak kişi ya çok tecrübeli, ya çok büyük yada çok iyi oyuncu olması gerekir. Çünkü ekip başında oynayacak insana meziyet lazımdır.
Ekip başında oynayan kişiye GÜVENK BAŞI, veya GOVENT BAŞI denir. Ekip sonunda oynayacak kişide yine iyi oyuncu olmalıdır. Bunada POÇİK denir.
Ekip başı ve sonunda oynayan Govent başı ve Poçik’in ellerinde mendil olur ve bu mendil sallandığı zaman göbek altına veya belin arkasına gitmemelidir. Buda bir saygınlık ifadesidir.
Oyun esnasında oyunculara ŞABAŞ verilir ve bu parada davulcuya gider, davul-zurnacılar genellikle yörede MITRIP veya MUTRIP diye bilinen yerli kişilerdir. Eğlence ve düğünler Davul Zurna yegane çalgıdır.Ancak zamanla bunlara ZİLLİ DEF, DABRUKA, MEY, KAVAL’da eklenmiştir.Günümüzde ise yöre oyuncularına diğer müzik aletleride katılmaya başlanmıştır. Van Halk Oyunlarına ait söylenecek çok şey vardır ancak kısaca söylenmesi gereken şeyler bunlardır.
Yörede bilinen ve oynanan 105 oyunun mevcudiyetinden bahsedilir. Bunlardan halen günümüzde oynananlar ise şunlardır:
Van Yöresi Oyunları
Altın yüzük hoş bilezik
Bizim eller
Bablekan
Baran
Dokuzlu
Devzer
Dello
Dingo
Edremit
Edle
Ezirgane(Bezirgan) Palanço(palango,palyoça)
Findo
Gazgaz
Ğırğır(halay,şirvan)
Güngülü
Gaşang
Sarhoş barı
Lorke Süleymane
Mirobori
Gülizar
Şer’ane
Mendo
Gule
Sore(Sübeyna)
Meyroke
Havasör
Serevan
Meymoke
Hımhımme
Temirağa
Nare
Teşruke
Toycular
Nure
Laçin Larılle Hocan
Koççeri
Tozeneke
Neri
Peyda
Kirsi
Kirsane
Üç ayak
Pappuri(Nagidi)
Nanayı
Kaş
Kelekvan
Şevko
Lizan
Romane
Kazızka
Süngülü
Sincane
Ayrıca Van Yöresine ait bazı oyunları eğitim videolarına da bu bağlantıdan ulaşabilirsiniz.. Van Yöresi Halk Oyunları Görsel Eğitim Seti