Aydın Yöresi Giysileri

Aydın Yöresi Giysilerine Genel Bakış

Ege Bölgesi’nin folklor bakımından en zengin illerinden biri olan Aydın, halk oyunları kadar bu oyunlarda giyilen geleneksel giysileriyle de dikkat çeker. Özellikle Zeybek kültürü, Aydın yöresi giysilerinin temelini oluşturur. Giysiler, yörenin kültürel dokusunu ve tarihsel zenginliğini yansıtırken, aynı zamanda dansın gerektirdiği hareket serbestliğini de sağlar.

Aydın yöresi kıyafetlerinde sadelik ve zarafet birlikte yürür. Erkek kıyafetlerinde savaşçı, vakur ve kararlı bir duruş ön plandadır. Kadın giysilerinde ise renkli, kat kat, işlemeli ve estetik bir görünüm hâkimdir. Bu giysiler, sadece estetik değer taşımaz; aynı zamanda toplumsal statü, yaş, medeni hal gibi ipuçları da verir.

Aydın Yöresi Erkek Giysileri

1. Don
   Geleneksel halk kıyafetlerinde alt giysi olarak kullanılır. Şalvar tarzındadır, hareketi kısıtlamaz.
2. Dizlik
   Diz bölgesine giyilen yün veya kumaş parçasıdır. Dizleri korur ve estetik duruş sağlar.
3. Gömlek
   Beyaz pamuklu kumaştan yapılır. Yakasız veya küçük yakalıdır, üzerine işlik ya da cepken giyilir.
4. Dolgu Kuşak – Delme
   Bele sıkıca sarılır. Hem giysiyi sabitler hem silah ve aksesuar taşıma işlevi görür.
5. Silahlık
   Bele takılır; kama, tabanca gibi silahların taşındığı özel kuşaktır.
6. Camedan
   Cepken benzeri, işlemeli, kollu üst giysisidir. Zeybek duruşunu vurgular.
7. Cepken
   Kollu veya kolsuz olabilir. Gömlek üzerine giyilir, genellikle sırma veya işlemeyle süslenmiştir.
8. Tozluk
   Ayak bileğinden dize kadar sarılan kumaş parçası ya da yün örgüdür.
9. Ayakkabı
   Deriden yapılmış, sert tabanlı, çoğunlukla siyah veya kahverengi renklidir.
10. Fes
    Kırmızı renkte olup üzerine poşu ya da ipek yazma sarılabilir.
11. İşlik
    Gömlekle yelek arasında giyilir. Vücudu sarar ve ısı dengesini sağlar.
12. Kuşak
    Renkli ve geniş dokuma kuşaktır. Bele sarılarak gövdeyi destekler.
13. Çizme
    Diz altına kadar uzanan, sert deriden yapılmış ayakkabılardır. Zeybek oyunlarının güçlü figürleri için uygundur.

Aydın Yöresi Kadın Giysileri

1. Göynek
   Pamuklu kumaştan içlik olarak giyilir. Düz veya nakışlı olabilir.
2. Göncek
   Göynek üzerine giyilen kısa kollu, işlemeli kadın üstlüğüdür.
3. Üçetek – Zubun/Zıbın
   Kadının esas giysisidir. Etek kısmı üç parçadan oluşur, üst kısmı vücuda oturur.
4. Önlük
   Giysi üzerine takılır. Hem süs hem koruyucu işlev görür.
5. Fermile – Fermene
   Gömlek benzeri üst giysisidir. Açık veya yarı açık önlüklüdür.
6. Kuşak
   Renkli dokuma şal kuşaktır. Üçetek üzerine bele bağlanır.
7. Fes
   Kadın başlığıdır. Üzeri genellikle pullu, boncuklu ya da işlemelidir.
8. Krep
   Kadınların başını örtmek için kullandığı hafif, ipek türü kumaştır.
9. Uladu Örtü
   Başa veya omuza atılan yöresel örtüdür. Süsleme amaçlıdır.
10. Tennik
    Kadınlara özel dar kesimli şalvar türüdür. Üçetek altına giyilir.
11. Keten Kulağı
    Baş örtüsünü sabitlemek için kullanılan kumaş ya da aksesuar parçasıdır.
12. Uzun Ceki Al & Ceki
    Uzun kollu, işlemeli dış giysilerdir. Renkli ve zarif motiflerle bezenmiştir.
13. İlmecer
    Kıyafetin göğüs kısmına dikilen, sarkıtmalı, pul işlemeli süs parçasıdır.
14. Dulakcak
    Genellikle başa takılan küçük süs eşyasıdır, kadın başlıklarını tamamlar.
15. Pullu Top
    Fes veya örtü üzerine takılan, sarkan ve ışıkta parlayan pullu aksesuardır.
16. Çorap
    Diz altına kadar gelen, çoğu zaman el örmesi yün çoraplardır.
17. Ayakkabı
    Genellikle topuklu, işlemeli veya sade deriden yapılmış kadın kunduralarıdır.

GENEL ÖZELLİKLER

• Zeybek Kültürünün Etkisi: Giysiler, Zeybek oyunlarının asaleti, cesareti ve vakarlığını yansıtır.
• Kumaş Türleri: Pamuk, yün ve keten kumaşlar yaygın olarak kullanılır.
• İşlemeler: Kadın giysilerinde sıkça görülen sırma, pul, boncuk işlemeleri; estetik zarafeti simgeler.
• Katmanlı Giyim: Özellikle kadın kıyafetlerinde içlik, üçetek, cepken, önlük gibi çok katlı giyim yaygındır.
• Renk Kullanımı: Kadınlarda canlı renkler (mor, kırmızı, sarı); erkeklerde ise koyu tonlar (lacivert, kahverengi) tercih edilir.
• Başlıklar ve Aksesuarlar: Kadınlarda fes, krep, uladu örtü; erkeklerde ise fes ve poşu kombinasyonu öne çıkar.
• Ayağa Giyilenler: Çizme, çarık ve ayakkabılar dansın sert figürlerine dayanıklı, kalın deriden yapılır.