Balıkesir Yöresi Giysileri

Balıkesir Yöresi Giysileri

Balıkesir Yöresi Giysileri, Ege ve Marmara bölgelerinin kültürel geçiş noktası olan coğrafyasına uygun olarak Zeybek kültürü, yerel el sanatları ve işlevsel köy yaşamıyla şekillenmiştir. Giysiler, hem gündelik kullanıma hem de oyun ve törenlere özgü olarak biçimlenmiş; süsleme, renk ve detay açısından oldukça zengindir.

BALIKESİR YÖRESİ ERKEK GİYSİLERİ

1. Topuklu Ayakkabı

Zeybek oyunlarına özgü, hafif topuklu, sert tabanlı geleneksel erkek ayakkabısıdır. Oyun sırasında ses çıkarması amacıyla özellikle tercih edilir.

2. Beyaz Çorap

Genellikle diz altına kadar çıkan, el örmesi pamuklu ya da yün beyaz çoraplardır. Ayakkabının içine giyilir, zeybek kıyafetinin önemli tamamlayıcısıdır.

3. Tozluk

Ayak bileğinden diz altına kadar uzanan, çorabın dışına giyilen koruyucu kumaş parçalarıdır. Çoğu zaman yün veya keçeden yapılır. Tarla, dağ yürüyüşü ve zeybek oyunlarında giyilir.

4. Tozluk Bağı

Tozluğu sabitlemek için kullanılan bağcık ya da ince kumaş şeritlerdir. Pratiklik kadar estetik görünüm için de önemlidir.

5. Kesik Şalvar (Zeybek Şalvarı)

Zeybek oyunlarında kullanılan diz üstü veya diz altına kadar inen, geniş kesimli, bol pantolondur. “Kesik” ifadesi, kısa oluşunu belirtir. İçine beyaz don ya da çorapla giyilir.

6. Yağlık

Renkli ve desenli mendil veya bezdir. Bele, boyuna veya başa bağlanabilir. Genellikle kuşağa sokulur ya da el hareketleriyle birlikte kullanılır.

7. Bel Dolaması

Bel bölgesine sarılan, şal ya da kuşak benzeri uzun kumaştır. Zeybek kıyafetinde gövdeyi toparlar, silahlık ya da mendil koymak için kullanılır.

8. Kollu Cepken

Omuzdan bele kadar inen, düğmeli, uzun kollu ceket türüdür. Genellikle koyu renkli kumaştan dikilir. İşlemeli olanları da vardır.

9. Kamatlı

Kama (kısa kılıç) taşıyan kemer ya da kemerli giysi türüdür. Belde taşınan kama zeybek kültürünün simgesidir; bu nedenle giysi ya da kemer buna uygun yapılır.

10. Boyun Yağlığı

Boyna bağlanan, ipekli veya pamuklu, desenli bezdir. Ter silmek, süslenmek veya geleneksel başlık tamamlayıcısı olarak kullanılır.

11. Kep

Baş kısmına giyilen, çoğu zaman yün, keçeden ya da kumaştan yapılan başlıktır. Fes yerine geçer. Balıkesir Zeybeklerinde sade veya işlemeli olabilir.

12. Kep Bağı

Kepin başta sabit durmasını sağlayan bağdır. Fonksiyonel olduğu kadar estetik katkı da sağlar.

BALIKESİR YÖRESİ KADIN GİYSİLERİ

1. Patik

Kadınların ayağına giydiği, el örmesi, yün ya da pamuk ipliğinden yapılmış ince çorap ya da ayakkabı içliği. Renkli ve desenlidir.

2. Şalvar

Beli lastikli veya büzgülü, bol kesimli pantolondur. Kadınlarda genellikle çiçekli pamuklu kumaşlardan yapılır. Günlük yaşamda rahatlığıyla öne çıkar.

3. Önlük

Gömleğin ya da entarinin üzerine bağlanan, ön kısmı örten kumaş parçasıdır. Genellikle işlemelidir ve hem süs hem koruma amaçlıdır.

4. Heybe

Omuzdan asılan küçük çanta ya da torbadır. Pratik kullanımının yanı sıra kıyafete geleneksel bir görünüm kazandırır.

5. Bel Dizgesi

Bel çevresine sarılan, bazen küçük keselerle donatılmış bez ya da örgü kemerdir. Hem süs eşyaları taşınır hem kıyafeti toparlar.

6. İçlik

Elbisenin veya üçeteğin altına giyilen, teri emen ve sıcak tutan ince kumaştan yapılmış iç giysidir.

7. Cepken

Kadın cepkeni genellikle işlemeli, kadife ya da yün kumaştan, bele kadar uzanan kısa üst giysisidir. Kollu veya kolsuz olabilir.

8. Alınlık

Alına takılan, boncuk, pul ya da simle süslenmiş süs eşyasıdır. Başörtüsü sisteminin parçasıdır. Gelinlik veya özel gün kıyafetlerinde öne çıkar.

9. Baş Yemenisi

Kadın baş örtüsüdür. Kenarları oyalı olur. Günlük yaşantıda düz desenli, bayram ve törenlerde işlemeli ve renkli türleri tercih edilir.

10. Kaşık

Balıkesir Zeybeği oynayan kadınların ellerine alarak dans sırasında kullandıkları tahta kaşıklardır. Hem ritim tutar hem estetik hareketler sağlar. Kaşık oyunları yörede çok yaygındır.

GENEL ÖZELLİKLER

• Zeybek etkisi erkek kıyafetlerinde çok belirgindir. Kesik şalvar, kama ve boyun yağlığı gibi öğeler bunu destekler.
• Kadın giyiminde sadelikle birlikte işlevsellik öne çıkar. Şalvar, önlük ve içlik günlük yaşamda aktif kullanılır.
• Süslemeler: Kadınlarda alınlık, baş yemenisi; erkeklerde bel dolaması ve kep bağı gibi öğeler görsel zenginlik katar.
• Renkler: Kadınlar için canlı tonlar (bordo, mavi, yeşil); erkeklerde koyu tonlar (lacivert, kahverengi, gri) tercih edilir.