💃 Ayşe Bengi Oyunu – Türk Halk Oyunları Kataloğu Bilgisi
📌 Genel Tanım:
“Ayşe Bengi”, Türkiye’nin Doğu ve Güneydoğu Marmara ile İç Batı Anadolu kesimlerinde yaygın olarak oynanan bengi türü halk oyunlarından biridir. Bu oyun, adını ezgisinden alır ve genellikle kadın-erkek birlikte oynanır. “Bengi” kelimesi, eski Türkçe’de “ebedi, sonsuz” anlamına gelirken, halk oyunları bağlamında çift sıra düzenli, ritmik ve canlı oyunları tanımlar.
Kütahya’nın Emet ilçesinden Hacıbekir köyündeki belirli oyunların başında gelir: Ayşe Bengi, Alay, Bedesten. Tef ve dümbelekle yürütülen ve yalnız kadınlara mahsus olan toplu oyun çeşitleridir.
📍 Yaygın Olduğu Bölgeler:
- Balıkesir
- Manisa
- Kütahya
- Afyonkarahisar
- Uşak
Ayşe Bengi, özellikle Balıkesir ve çevresinde güçlü bir temsil bulur. Bu nedenle Ege ve Marmara kültürünün birleşim noktası sayılır.
🎶 Müzik Özellikleri:
- Ritim: 9/8’lik zeybek ritmine benzese de, daha canlı ve oynak bir karakter taşır.
- Ezgi: Oyuna adını veren “Ayşe Bengi” türküsü eşliğinde oynanır.
- Çalgılar:
- Klarnet
- Davul
- Zurna
- Bağlama
- Keman (bazı yerel versiyonlarda)
💃 Oyun Özellikleri:
- Düzen: Oyuncular yarım daire (çift sıra) veya çember biçiminde dizilir.
- Figürler:
- Diz kırma, omuz sallama
- Yan yana dizilerek tempo tutma
- Kadın ve erkek figürleri arasında uyumlu geçişler
- Tempo: Orta hızlıdan hızlıya giden, neşeli ve kıvrak
- Oyunun ilerleyen bölümlerinde alkış, naralar ve coşkulu sesler görülebilir.
🧥 Kıyafet Özellikleri:
Erkekler:
- Cepken veya yelek
- Şalvar
- Kuşak ve çizme
- Başlık veya fes
Kadınlar:
- Üç etek
- Bindallı veya fistan
- Belde şal kuşak
- Başta yazma, al yazma veya çiçekli başörtüsü
- Takılar ve boncuk işlemelerle süslemeler
🎭 Tür ve Stil:
- Tür: Bengi
- Stil: Neşeli, oynak, ritmik
- Karakter: Toplumsal uyum, neşe, kadın-erkek uyumu
- Temsil: Sevgi, birliktelik, halkın sosyal dayanışması
🌟 Kültürel Bağlam:
“Ayşe Bengi”, genellikle düğün, bayram, kına gecesi, hasat şenliği gibi sosyal etkinliklerde oynanır. Kadın ve erkek figürlerinin bir arada yer alması, oyun kültüründeki eşlikli dans biçimi geleneğini de sürdürmektedir. Aynı zamanda bengi türünün yaşayan örneklerinden biridir.
