A Harfi İle Başlayanlar – Türk Halk Oyunları Kataloğu

Ayin

Hep bilindiği gibi dinî tören demektir. Bütün Hristiyan mezheplerinde ve sünnî Müslümanlıkta ibadetg’hlarda oyun unsuru yoktur. Şamanlık gibi tanrılı çağı sürdürmüş bağlılıklarda ve Anadolu’da çıkan tarikatlerde oyun vardı ki, Türkiye toprakları dışı ülkelerde dalları hala da yaygındır. Raks oyunu anlamında olarak Türk diyaleklerinden Komança’da ayna, Kazanca’da atna, Moğolca’da adına, Afgan …

Devamı »

Ayı Oynatma

Ayı veya maymunu bir çeşit cebrî oynamaya alıştırmak ve çalgıyla oynatarak para kzanmak erkek Çingelerin marifetlerinden biridir. Bu işin kıdemi ve yaygınlığı bilhassa Çingene göçlerinin tarihindeki menşelerinde aranmalıdır. Çingene çergelileri ayıyı bir gelir ortağı gibi sever, bakar ve kullanırlar. XVII. yüzyılın bizdeki durumunu Evliya Çelebi şöyle anlatmıştır: “Esn’f-ı Ayıcıy’n: Bunlar …

Devamı »

Ayı Oyunu

1. İki ayak üstünde kaldırılmaya alıştırılmış ehli ayının zincirinden tutulup çalgı ahengiyle bir nevi oynatılması. 2. Bu kaba kalgıyışın insan tarafından taklitle oyuna alınmışı olarak halka hatırlatılması. Gerek insan oyununun ayı veya maymuna güya taklit ettirilmesi, gerekse ayı oynayışının insan tarafından taklidi hep Ayı Oyunu diye adlandırılagelmiştir. İspanya’dan Kamçatka’ya kadar …

Devamı »

Ay Dolanaydı

Erzurum’un Çat ilçesinin Yanî köyünde tutunmuş yarı irticalli oyunlardandır. Adını türküsünden almıştır. Köylü barlarındandır. Oraya yakın beş on köyde daha oynanır. 9-10 oyuncu çalınan tef refakatinde bir ağızdan kendi türküsünü çağırarak şenlikli günlerde oynarlar.

Devamı »

Aydın Zeybeği

Ağır Zeybek oyununun öbür adıdır. Aslında Ege bölgemizin temkinli ve ağırbaşlı oyunudur. Bununla beraber Aydın Zeybeği başka taraflarda da epeyce gün görmüş olup ikinci adı Ağır Zeybek’tir. Evliya Çelebi Güzelhisar (Aydın) yiğitlerinin giyimini şöyle tasvir etmişti: “Taze civan yiğitleri ser’p’ Cezayirli esvabı giyüp başlarında kırmızı fes ve bellerinde pala bıçak …

Devamı »

Atlama Horanı

Trabzon’un Maçka ilçesinden hususiyle Galyan – Mesahor köyünde Atlama ve Titreme Horonları fazlasıyla oynanır. Davul zurna veya yalnız kemençeyle oynarlar. Halkaya 5-50 kişi imkan varsa katılabilir. Bu atlama karma halde oynanırsa da, titreme mutlaka sırf erkeklerin oyunudur. Aileler arasında tanışıklığa sebep olan ve hele kızlarla erkeklerin anlaşıp evlenmelerine vesile hazırlayabilici …

Devamı »

Ateş Gecesi ve Oyun

Uludağ’da ısıyı ve ışığı temsilen 5 Mayıs’ı 6 Mayıs’a bağlayan gece “Ateş Gecesi” adıyla delikanlılar arasında eğlenceli bir gece alemi olur. Çocuklar, delikanlılar ve bütün gençler evlerindeki eski hasırları ve yanabilecek daha ne gibi maddeler varsa cümlesini köy meydanlığında yığarlar. Etrafını çevreleyip o ateş üzerinden atlarlar ve ateşin etrafında oyun …

Devamı »

Ateş ve Oyun

Ateş çevresinde veya ellerde meşale olarak oynamalardan bazı örnek çeşitler vardır. Bunların, “seyirlik yerlerinde oyunu gece görülebilir halde yürütmek” ihtiyacından doğmuş tertipler olduğunu düşünmek sathî bir görüş olurdu. Bazılarında ateşperestlik gibi dinî menşelere kadar gerilemek belki mümkün olabilir. O gibi adetlerin din dışına çıkmış olan kalıntıları bugünkü folklorda bazen görülebilir. …

Devamı »

Ata Barı

İklim ve toprağın ahlak ve mizaç üzerindeki etkilerini görebilmek için bilhassa Çoruh oyunlarını insan ve dekorlarının yağız yalçınlığı ortasında akıyorken seyretmeye koşmalıdır. Mevsimlere uygun çeşitleri bile vardır. Menşei (kaynağı) aşk ve kahramanlık olan oyunlardır. Çoruhluların en meşhur oyunu Ata Barıdır. Adı yeni fakat kendisi eski olan asıl Artvin Barı işte …

Devamı »

Aşma

Tokat’ın Reşadiye ilçesinin meselâ Süleymaniye köyü oyunlar bakımından dikkati çekecek derecede zengin görünüyor. Oyun adlarını ve her birinde yer alabilenlerin sayısı: Aşma (4 kişi), Ağırlama (toplu), Ana Kuru (toplu), Çeçer (2 kişi), Çiçekdağı (toplu), Hoşbilezik (toplu), Köçek Oyunu (8 kişi), Necip Halay (toplu), Uçkur Havası (2 kişi), Yanlama (toplu), Deniz …

Devamı »

Aşırma Barı

Erzurum barlarındanır. “Aşırma Oyunu” ile aynı şeydir. Fakat, figürlerinin epey değişikliğe uğraması yüzünden yer yer farklılaşmış görünen şekillerdir. Başlanırken eller taraklanıp omuz hizasından yukarı kaldırılmışlardır. Önemli hareket kısımları bacak ve ayaklardadır. Önce ayaklar pek ağır hareket ettirilir. Umumiyetle sol ayaktan başlanıp sol ayakta bitirilir. Oyunun oturması ve yürünmesi vardır. Ancak, …

Devamı »

Aşırma

Bingöl’ün Kiğı ilçesinden Çerme Köyü dolayına kadar yaygın olan daha kuzeydoğu Anadolu oyunlarındandır. Siirt’te Şirvan ilçesinin Küfre köyü oyun çeşitlerince zengin olup Aşırma başta gelir. Aşırma, Harkuşta, Hora, Tepme, Garzani, Daldala, Kılınçkalkan, Lorke. Davul zurna ile açık havada veya darbuka, def, kemençe ile odalarda yürütülürler. Erkeklerin yalnız oynaması bu dolayda …

Devamı »