Halk Oyunları Kataloğu

Bu bölüm hazırlanırken Kültür Bakanlığı, Halk Kültürlerini Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğü yayınlarından, Müzikolog ve Folklorcu Mahmut Ragıp Gâzimihâl’in 15 defterden oluşan “Yurt Oyunları Kataloğu” adlı çalışmasının Nail TAN ve Ahmet ÇAKIR tarafından baskıya hazırlanması ile oluşan 3 ciltlik “TÜRK HALK OYUNLARI KATALOĞU” adlı eserden faydalanılmıştır. Eseri oluşturanlara teşekkürü borç biliriz. Bu kaynak Kültür Bakanlığı sitesinden alınmıştır..

Alay Çekme

Halay çekme tabirinin Yozgat’taki muhaffef söylenişidir. Alay kelimesinin iltibaslı etkisi açıktır. Çankırı’nın Dümeli köyünde 10-15 kişi en iyi elbiselerini giyinmiş halde davul zurnayla Alay Çekmeler’e kalkarlar. Erkekler oynar. Oyunun intizam veatiklik kazandırdığı inancı herkeste vardır. Aynı Dümeli köyünde bağlama ve türküyle tek veya iki erkek Hora ad ve zannıyla da …

Devamı »

Alaya

Urfa ilinin Birecik ilçesinden Halfeti köyünde Alaya bir kadın oyunu olup imkan takdirinde 150 kişinin bile katılmasıyla tef vesaire eşliğiyle yürütülür. Neşesi kalabalıklığındadır. Erkeklerce hiç oynanmaz. Kadınlar hamamda ve düğün evlerinde yürütürler. Türlü türkülerle çekilebilir. Havanın tartımına ayak uydurarak sağa ve sola daireler çizmekten başka özel herhangi bir figürü ve …

Devamı »

Alay

Düğün alayı gibi topluluk anlamındaki alay kelimesi yurdun dört bir bucağında bilinir, doğru telaffuz edilir ve mesela “halay” gibi telaffuz edilmez. Oyun tarzının adı olan Halay da Sivas gibi yörelerde “alay” telaffuz edilmez. İki söyleniş ayrı tutulurlar. Halayın yerini dilde Alay’ın aldığı ancak beş on köy biliniyor. Alaya alma, eğlenme …

Devamı »

Alassia Komutası

Titreme Horonu gibi Sallama Horonu’nun da gemiciliğe ve balıkçılığa bağlı kendi bölgesinde (Borçka, Hopa yalılarında) sarsıntılı figürleriyle revaçta kaldığına dikkati çeken Bay Kasım Ülgen, Deli Horon denilen çeşitin şöhretinin bilakis Artvin tarafında da yaşadığını ve canlılığına binaen “Çoşkun Çoruh”da denilir olduğunu belirtiyor. Oyunun figür değiştirme yerlerinde verilen komuta “Allasiya”dır. Yani, …

Devamı »

Gerede Zeybeği

Oranın nispeten asla uygun kalabilmiş görünen oyunudur. Meşhur Gerede sohbet âlemlerinde delikanlılarca yürütülen Sürtme ve Köroğlu gibi kaşıklı oyunlardan biri de Gerede Zeybeği havasıdır. Sözlerinin başlangıcı şöyledir: Zeybekleri Eğr(i) Ova’da bastılar Cepkenini çam dalına astılar Üç kardeşi bir arada kestiler

Devamı »

Gerede Havası

Bolu’nun Gerede ilçesinde Gerede Havası dedikleri ezginin uzlaşımıyla yürütülen oyunun figürleri çeşitlidir. Başta Çiftetelli gelir. Bir de Mahur Zeybek vardır. Yalnız erkeklerce iki kişi tarafından oynanır. Çalgıda keman, ut kanun gibi sazlar bugün yer alıyorlar. Eskiden daha köylü işi çalgılarla iç ülke folklorunun oralarda da gün görmüş olduğunda şüphe yoktur. …

Devamı »

Genç Osman

Safranbolu düğün oyunlarındaki şekliyle Genç Osman, herkesçe bilinen Çiftetelli’yi andırır. Fakat ondan ayrıldığı bazı noktaları da vardır. Çömeliş halinde öne, yana ve arkaya daimi sıçramalarla dönüp ayağa kalkmak, hem de arka arkaya gelinerek başlar birbirlerinin omuzlarına konulup köprü teşkil etmek ve bunu tekrarlamak oyununun farklı taraflarını, Çiftetelli’den ayrı özelliklerini vücuda …

Devamı »

Gemi Oyunu

Manisa’nın Tarhala köyünde cidden çeşitçe renkli oyunlar seyretmek (belirli günlerde, daha doğrusu sayılı vesilelerde) mümkündür. Pek karışık figürleri olan esas Tarhala Oyunundan ve Zeybek çeşitlerinden başka bir de bilhassa Ramazan bayramlarında yer alan Gemi Oyunu vardır. Yedi sekiz kişi üst üste çıkarak bu isimdeki oyunun türküsünü çağırırlar. Usul usul yürümekte …

Devamı »

Gelin Kaynana Oyunu

Isparta ve dolayının sevilen oyunlarından olup, konulu tertiplerdendir. Genç kızlarca özel toplantılarda ve düğünlerde oynanır. Kızlar arasında gelin, güvey, kaynana ve komşu kadın olmak üzere dört kişi ayrılır.Güvey rolünü alan kız erkek kıyafetine girer. Kaynana olan da ihtiyar kadın elbisesi giyinir. Dördü de ortaya çıkarlar. Önce oğlan başlayıp türküyü söyler: …

Devamı »

Gecegü

Eğin’in sıra oyunlarından olan Gecegü, davul zurnayla erkekler tarafından oynanır. Beş altı kişi dizide yer alır. Kimi omuz omuza sık sıra olup el parmaklarını taraklı surette önden kenetleyerek öylece havasına uygun adım figürleriyle gider gelirler. Kimi belirli noktalarında bir dizlerini birlikte yere vurup kalkarlar. Bazen sıra seyrekleşerek serçe parmaklardan kilitlenir …

Devamı »

Bayburt Barları

Erzurum’un Sarhoş Barı, Hançer Barı, Hakkari Barı, Sekme, Tamzara gibi oyunları Bayburt’ta da vardır. Fakat buradakilerin tertiplerinde bazen mühimce farklar görülür. Benzeşmelere rağmen, nağmeleri ve her Barın “üstleme” dedikleri ikinci süratli kısmı ezgi bakımından bambaşkadır. Meselâ Bayburt Sarhoş Barı’nın Üstlemesi Erzurum’un Tavuk Barı’nı andırır. Erzurum Barlarının ikinci canlı hareketleri ise …

Devamı »

Başlantı

Orhaneli’nin sözleri de olan bir oyun çeşididir. Mahalli oyunların tipik hareket motifleri bunun uygun noktalarında tatbik olunarak umumiyetle irticali figürlerle yürütülür. Türküsü gün görmekte devam ederse oyunu da yaşar. Esas itibariyle kadın oyunudur. Kaşıklarla oynandığı da olur. Düğünlerde oyun meclisi şimdiki halde bununla başlıyor. Adını bu öncülüğünden almıştır.

Devamı »

Alan Havası

Çanakkale ilinin Bozcaada ilçesinde yalnız erkeklere mahsus olarak resmi günlerde davul zurna veya klarnet, keman, lağuta ve def ile yürütülen 20-150 kişilik toplu oyundur.Aynı yerin tek, çift ve dörtlü olarak diğer oyunları şunlardır (alfabe sırasıyla): Bıçak Havası, Dört Güllü, Hora, Kaba Güvende, Karşılama, Sirto ve bilhassa Zeybek.

Devamı »

Alana Oyunu

Bursa ilinin Gürükle köyünde kadın oyunudur. Düğün ve bayramlarda aralarında iki kişi tarafından oynanır. Söz açılmışken Bursa köylerindeki oyunları alfabe sırasıyla hatırlatalım: Düz Oyun, Güvender, Kalkan Oyunu (toplu oyundur), Karşılama, Kaşık Oyunu, Köçek Oyunu, Köroğlu, Orta Oyunu, Sekme, Yalelli-Çiftetelli, Yümsek Hava Oyunu, Zeybek. Bazı Bursa köylerinde (fakat nadiren), çeşit olsun …

Devamı »

Alaca Bar

Ağrı ilinin Eleşkirt ilçesinde bu oyun davul zurnayla yürütülür. Yerin büyüklüğüne göre sayısı çoğalabilen erkek ve kadınlarca elele tutuşularak oynanır. Esasen Alaca Bar karma oyun demektir. Merkez kazasının Gülesor köyünde tar çalındığına göre bazı oyun unsurlarının da Azerilerden gelmiş olması mümkündür: Larik (güzel), hazan (hoş), lalo (delikanlı), hazanı(yurt) gibi mahalli …

Devamı »