Halk Oyunları Kataloğu

Muğla’nın Milas ilçesi merkezinde oynanır. “Aptal” kavramının kavmî ve mezhebî türlü anlamı ve yorumları bulunduğu için burada hangisinin ne maksatla bahis mevzuu olduğu araştırılmağa değer. Oyunun tarifi bile elimizde yoktur. Milas ve dolayının öbür oyunları şunlardır: Çıktım Tepe, Ferahî, Karaoğlan, Soğuk Kuyu, Zeybek. Adlarını bazen türkülerinden almışlardır. Tek ve bazen …

İki kişilik ve davul zurnalı “Ankara Seymen Zeybeği”nden başkadır. Bağlama eşliğiyle 4 kişi tarafından odada oynanır. “Seymen Zeybeği” ise başka meydan oyunudur.

Ankara bölgesinin köylü geleneğinde ve merkezin Cumhuriyetten önceki sekene delikanlılarına miras kalmış görenekte (ki bunlardan hayatta kalanlar pek azalmıştır) yaşamış olan hatıralara göre mahalli ezgilerin “kısa hava” sayılanları hemen kamilen oyunda yer alabilirler: Yandım Şeker, Mor Koyun, Misket ve başkaları gibi ki, oyuna da adlarını vermişlerdir; Mor Koyun oyunu vb …

Yurt oyunlarında bazı küçük figür tekerlemeleri vardır ki üzerinde fazla durulmağa değmez; boyun kırmak, süzünmek, geri kaykılmak, titremek, göbek atmak, etrafı devretmek, kendi mihverinde dönmek, kaşık-zil-yahut çarpana eşliğiyle fırıldanmak gibi… Fakat, bazı figürler de vardır ki orjinal oluşları kadar nâdirattandırlar: 1. Karşılıklı geri geri gidip gelen iki oyuncu dizisinin her …

Safranbolu düğünlerinin çengi oyunlarındandır. (Amîni) Evlerine evlerine yol gider (Aman aman oy aman of) Nazlı yarı aramağa kol gider (Aman aman) Gadunum gozelim Ben yârimle gezerim Gozelleri sezerim İlk iki mısra “titreyiş ve çömelmelerle” başlar. Mısra sonlarındaki “aman” nidâlarında yanlara doğru kıvrak figürler yapılır. Yani, bir oyuncu sağa, öbürü sola …

Ankara’nın Çankaya ilçesinden Küçük Yozgat bucağı merkez ve dolay köylerinde yürütülüp, kadınlar ayrı mecliste oynarlar. Erkeklerce de oynanır. Bölgenin öbür oyunları şunlardır: Zeynebim, Yıldız, Nazik, Arap Oyunu ayrıca da Halay Sinsin tertipleri

Adını sözlerinden alan, türkülü ve ayakları irticalî oyunlardan olup, bazı Ankara köylerinde revaçtadır.

Elazığ’ın Palu ilçesinde iki veya dörder erkekle oynanır. Aynı kazada Kalkan Kılıç Oyunu da vardır.

Aliş adı Ali’den başka bir şey değildir. Alicik gibi bir yakınlık, sevgi ifade eder. Sözleri şudur: Duyulur çifte mavzer sesi Urumelinde İhtiyarlar silâh çatar Lofça belinde Aliş gelir Aliş Aliş türküsü dilinde Davullar vurulsun Çifte zurnalar çalınsın Kabadayılar atlasın, sıçrasın Diz vursun gayrı Urumelinde Aliş, gitsin Tuna’ya Aliş Aliş türküsü …

Doğu Karadeniz’in Rize ilinin Pazar kazasının köylerinde geçen toplu oyunlardır. Tekrarlı ve kafiyeli türkülerle iki grup tarafından oynandığı olur. Tulum zurna eşlik eder. Halkası, on kişiden aşağı düşmemek şartıyla karışık olarak da genişleyebilir.

Muğla’nın Datça ilçesinin merkezi olan Reşadiye kasabasında çalgısız olarak yürütülen oyundur. Sekiz on genç kız halka teşkil ederek ve sözleriyle oynarlar. Erkekler de oynarsa da karma hâlde yapılmaz. Aynı ilçenin Kavaklıdere köyünde 1, 2 veya 4 kişilik erkek oyunlarından olarak davul zurnalı Zeybek oyunları ayrıca vardır. Muğla bölgesinde Zeybek, kaşık …

Bunun Halay kelimesi üzerinde sadece zamanla “h” başlangıcını gidertecek surette etkili olduğu düşünülebilmektedir..

Elazığ ve dolayında “Şeve kırma” dedikleri oyuna daha ziyade kadınlar kalkar ve bu “Al Elma” türküsünü söyleyerek oynarlar. Dizi hâlinde oturan kadınlar kollarını birbirine geçirirler yani kol kola girmiş olurlar. Bu türküyü söylerken de tartım dairesinde sağa sol sallanırlar. Çeyrek asır kadar önceleri bu oyun orada fazla rağbetteydi. Sözlerinin ilk …

Erzurum Barlarındandır. Önce kollar aşağı bırakılarak elele tutuşulur. Sonra eller taraklanıp yürüme ve oturma hareketleri gösterilir. Gerek yürünürken, gerekse ilk hareketlerde asıl vazife sol ayakta olur. Oyunun son hareketi de bu ayakta bitirilir. Oturmasında hareketler bir sağa, bir sola olarak, bir defasında sağ ayak, diğerinde sol ayak üzerinde yapılırlar.

Çanakkale merkez kazasının Özbek köyünde 15-80 erkeğin davul zurnayla bir Halay çeşidi hâlinde yürüttükleri oyundur (Kadınlar da iyi giyimli şenlik günlerinde kendi meclislerinde oynarlar).

Bu oyunu kızlar düğünlerde ve düğün dağıldıktan sonra toplaşıp oynarlar. Oğlanı ve kızı yermek veya övmek oyun sözlerinin hedefini teşkil eder. Gündüzleri açık hava düğününden dağılan kızlar, onar on beşer toplaşırlar, karşı karşıya geçerler. Aralarında beş metrelik mesafe bulunur. Sıralar elele tutuşmuşlardır. Bir taraf oğlan tarafı, öbür dizi kız tarafıdır. …

Safranbolu ve köylerinde yürütülen bir Alaylı Oyunu vardır. On beş yirmi kişi katılır, elele verirler, bir halka kurarlar. Halkanın bir ucu açık bırakılır. Elebaşılığa ayrılan oyuncu yavaş yavaş gelip halkanın önünde durur. Belirli bir besteyle şunları söyler: Alaylı, bulaylı Kimi kolaylı? Halkadan birisi buna cevap verir: Ne istersin, ne istersin …

İzmir’in Karaburun kazasında kızlara muhsus toplu oyundur. Mani söylenerek yürütülür (Aynı kazanın erkeklere mahsus Alay oyunundan farklıdır.). Alaylar Oyunu, Sinop bölgesinde karşılıklı onar kadınlık iki kafile tarafından yürütülür. Her kafilenin kadınları zincirleme elele tutuşurlar. Oyunun kendi türküsü vardır. Birinci itibar edilen kafile şöyle der ve devam eder karşılıklı deyişler: – …

Tekirdağ merkez ilçesinin Banarlı köyünde Uzun Urgan adıyla da oynanır. Zengin fakir 20-30 kadın ve kız hep birlikte sahanın genişliği nispetinde toplaşıp bu oyunu yürütürler. Neşeli bir sıra oyunudur. Hesaplı ayak oyunları yoktur. Ana konusuyla muteber ve teferruatta oyuncuların zekasına ısmarlanmış, bırakılmıştır.

Bartın’da beşi kız, beşi oğlan çocuklar, beş o tarafa, beş bu tarafa karşılıklı söyleşirler. Çocuk oyunudur: – Alaydan, alaydan, Habip alaydan. – Ne istersin, ne istersin bizim alaydan? – İsteriz, isteriz, güzel isteriz. – Güzeldir, makbuldür, kendisi gelmez. Gelin almaya gelenler: – El eşinen, yoldaşınan, davulunan, zurnasınan aldık gelini. Safranbolu’da …