Ağırlama veya Düz Halay

Düz Halay’a ağırlama da denilmesi bu oyunun ilk bölümünün adı Ağırlama olmasından teşmilledir (dolayı genişletilmiş, yayılmış). Bölümün dört figürü vardır:

A. Olunduğu yerde yapılan ayak hareketleri,
B. Yürüyüşler,
C. Eğilişler,
D. El bırakmalar.

İlk figürde oyuncular bedenen yanyana ve hilal şeklinde küçük parmaklardan elele kilitleşmiş olarak oyuna başlarlar. Başçekenin bir elinde mendil vardır (Bazan sondaki de dış elinde mendil tutabilir). Musiki, notasında A ile gösterili kısmı çalmaktadır. Çatı altında değil de meydanlıkta Halay çekiliyorsa, sağlar sola ve sollar sağa baş dönerek bir ağızdan süreklice bir “Ala he…..y!” nidası çeker ve akabinde oyuna koyulurlar. Düzhalay’ın ilk figüründe iki defa sağ ve iki defa sol ayağın hareketi esastır. Oyuncuların ayak hareketleri ilk zamanlarda fark edilmez. Ancak, dikkat edilirse musikinin tartımını (ritmini) belirtecek surette hafifçe sağ ve sola sallandıkları hissedilir. Birkaç ölçü sonunda oyun açılmaya başlar.

A/1 kısmının ilk ölçü zamanında vücudun ağırlığı sol ayağa bindirilir. İkinci zamanda sağ ayak -hafif bir diz kırmasıyla- yerden kesilir (8-10 cm. kadar). Üçte tekrar öne doğru yere konulur. Dörtte yine kaldırılır. Beşincide eski yerine konurken vücut ağırlığı sağ ayağa bindirilir. (Halay dizisinin sağa doğru hoş bir sallantı yapışı bu arada dikkati çeker.) Altıncı zamanda sol ayak – sağda olduğu gibi – yerden kesilir. Yedide pençe üzerinde az öne basılır, sekizde tekrar kaldırılır, dokuzda tekrar eski yerine getirirler. Onuncuda vücut ağırlığı sol ayağa biner. Bundan sonra ki hareketler, “vücut sol ayağa bindirilir” cümlesinden sonraki kısmın tekrarlarından ibarettir.

Yürüyüşler:

Bu figürlere çoğu zaman A/2 kısmı çalınırken başlanır. Ölçünün birinci zamanında oyuncular yarım sağa dönerek sağ ayağı bir adım ileri atarlar. İkinci zamanda sol ayak dizden kırılarak arkadan yukarı fırlatılırken, sağ ökçe hafifçe yere vurulur. Üçüncüde yine sol ayak fırlatılış vaziyetinden önceki h’le getirilip sağın ön tarafına basılır. (Sol ökçe sağ ayak ucuna gelecek şekilde). Dördünü de sağ ayak bir diz kırmasıyla arkaya yukarı fırlatılırken, sol ökçe yere vurulur. Beşinci zamanda sağ ayak ileri atılır. Altıda sol gene yukarı fırlatılırken, sağ ökçe vurulur. Yedide sol ayak sağın yanına getirilip hafifçe yere vurur. Sekizde tekrar sol ayak kaldırılarak dokuzda az sola geri konur. Bu esnada oyuncular yarım sola dönüp eski vaziyete gelmiş bulunurlar. Onuncu zamanda vücudun ağırlığı sol ayağa bindirilir (ki böylece -en başta da olduğu gibi- yerinde yapılan ayak hareketlerine geçilmiş demektir).

Yürüyüş figürleri ayak değiştirme suretiyle de yapılır. Birinci zamanın ilk yarısında sağ ayak yarım adım ileri atılır (Oyuncular yarım sağa dönmüşlerdir). Zamanın ikinci yarısında sol ayak pençesi sağ ökçe arkasına getirilir. İkinci zamanın ilk yarısında sol ökçeden kuvvet alan sağ ayak yarım adım daha ileri atılır. İkinci yarısında sol ayak arkaya yukarı fırlatılır. Üçüncü zamanın ilk yarısında sol ayak fırlatılış vaziyetinden getirilip yarım adım ileri atılır. İkinci yarısında yine sağ ayak pençesi sol ökçe arkasına getirilir. Dördüncü zamanın ilk yarısında yine sol ayak -sağ pençeden kuvvet alarak- yarım adım daha ileri atılır ve ikinci yarısında sağ ayak arkadan yukarı fırlatılır. Beşincide yine sağ ayak yarım ileri atılıp, aynı zamanın ikinci yarısında sol pençe sağ ökçe arkasına getirilir. Altıda yine sol pençeden kuvvet alınarak yarım adım daha ileri atılır ve zamanın ikinci yarısında sol ayak arkadan yukarı fırlatılır. Yedide sol ayak sağın yanına getirilip hafifçe yere vurulur. Sekizinci zamanda tekrar kaldırılır. Dokuzuncuda az soldan geriye konur. Onuncu zamanda vücut ağırlığı sol ayağa bindirilmiştir. Bazen yerinde yapılan figürlerde de tartımla (ritimli olarak) ayak değiştirmeleri yapıldığı olur.

Saygı derinliğini düşündüren eğilişler:

Yerinde yapılan figür ve yürüyüş hareketi birkaç defa tekrarlandıktan sonra musiki B/1 kısmına geçer. Ayak vaziyetleri bundan önceki gibidir. Şu şartla ki, oyuncuların öne doğru saygı derinliğine delâlet ediyormuşça bir eğiliş yaptıkları görülür. Kalçadan itibaren gövdeyi imkân nispetinde öne eğmekle yapılan bu figürde A/1 ve A/2’deki hareketler birer defa daha tekrarlanır. Çalgı B/2’ye gelince halaycılar doğrulup A/1’den itibaren oyunu tekrarlamaya başlarlar.

El bırakmalar:

Buna da bak

Azerbaycan Oyunu

Üçerli tartımlar halk oyunlarında esas gibidir ki, böylesi de Asya’nın derin kültür mazisine aykırıdır. Üçerli …

2 yorumlar

  1. Böyle asil bi oyunu hakkını vererek oynayıp Türkiye Şampiyonu olmuş ekibin bir oyuncusuyum iyiki Sivas’ın böyle bir figür zengini oyunu var ve bizde iyiki oynuyoruz ve yeni nesillere öğretiyoruz… İYİKİ…

    Ayriyeten ağırlama oynumuz Türkiye’nin figürü en zengin oynudur…

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir