Etiket Arşivi: folklor

ÇORUM HALAYI: Kıyafet: Cepken (Zılga ve Salta), kuşak (Gayret Kuşağı, Tosya Kuşağı), şalvar ve fes giyilir. Fesin üstüne işlemeli kırmızı bir çevre bağlanır. Oyuncunun üzerinde köstekli saat ve gümüşlü kordonu bulunur. Elbise motifleri Selçukî ve Osmanlılık zamanından örnekler olduğu için bu oyunların yüzyıllardır gün gördüğüne hükmedilebiliyor. N’me yazdım sokuyaGelen giden …

ÇORUM’DA OYUN: Yurdun her hangi bir köşesinde beş on gün için konaklamak o semt oyunlarının sayısını anlamaya ve bazen bir tanesini bile görmeye yetmiyor. Düğün, bayram gibi oyuna elverişli, yerli giyim ve sevinçli toplulukları hazırlamış fırsatları düşürmeye bakıyor. Çünkü, gelenekli oyunlar böyle fırsatlarda renkli ve coşkun sahnelerini bulabiliyorlar. Çorum’dan bilhassa …

ÇOCUK VE OYUN: Miniminiyi oyalamak maksadıyla anne veya büyükannenin elleri üstünde yavruya yaptırdığı hareketlerde bazen raks unsurcuğu bulunabildiğini herkes bilir. Kimi çocuğun sağ kolunu biraz yukarıya kaldırarak elini bileği üzerinde iki tarafa döndürürken yavrunun dikkatini sesinin hususi âhenkli şu sözlerinde tartımla toplamaya çalışır: Alaylı yavrum alaylıMaşrapası kalaylı Kimi de bebeği …

ÇOBAN KAVALI: Erzurum’dan Çat ilçesinin bazı köylerinde her toplantının pek sevgilisi olan sade Barlardandır. Adını türküsünden almıştır. Daha ziyade kadınlar sazsız olarak türküsünü çağırmak suretiyle 8-10 kişilik bir dizi halinde oynarlar. İrticali figürleri, Bar’ı çekene ayak uydurulmak özeni içinde yürütülür. Köylü arasındaki sevgi ve dostluğu besleyen türkülü oyunlardandır Bu bölüm …

ÇİNGENELER: Erzurum oyunlarındandır. Bu barda eller taraklanır. Oyun hareketleri bilhassa ileri ve geri yürünülmekten ibarettir. Sıçrama, oturma ve çevirme hareketleri de vardır. İki bacak ve ayakların aynı zamanda önemli rolleri bulunması oyunun özelliğidir. Bu bölüm hazırlanırken Kültür Bakanlığı, Halk Kültürlerini Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğü yayınlarından, Müzikolog ve Folklorcu Mahmut …

ÇİNGE: Çağatay metinlerinde hatırası eski olan bir gelenek, oralar düğünlerinde vardır. Genç kızlar sıra kurup tef ve türkülerle gelini karşılamak gibi vesilelerde oynarlar. Türkülerde beyit sonları “yar yar” veya “hay evlenk hay” gibi ünlemlerle biter. Çinge, işte bu oyunların adıdır. Bizdeki çengilikle kök birliği bulunmuş olsa gerektir. Bu bölüm hazırlanırken …

ÇİFTETELLİ: Çocukluğumuzda İstanbul’da Yahudi ve Çingene çengilerince Çırpıcı Çayırı gibi eğlenceli mesire yerlerinde ve düğünlerde pek sık yürütülmüş olan bu oyunun o yıllardaki yayılış sahası eski imparatorluk ölçüsünde olmuş olmalı ki hâlâ bir baştan Trabzon’da ve öbür uçtan Ege adalarında Türkçe adıyla izlerini haber alabiliyoruz. Bugün yurdun dört bir bucağında …

ÇİFT BASMA: Çoruh ilinden Yusufeli ilçesinin Kölsak Sarıgöl köyünde 10-30 erkek tarafından tulum eşliğiyle yürütülen Horan çeşididir. Bu bölüm hazırlanırken Kültür Bakanlığı, Halk Kültürlerini Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğü yayınlarından, Müzikolog ve Folklorcu Mahmut Ragıp Gâzimihâl’in 15 defterden oluşan “Yurt Oyunları Kataloğu” adlı çalışmasının Nail TAN ve Ahmet ÇAKIR tarafından …

ÇITIRDAĞ OYUNU: Safranbolu taraflarında çokça oynanılmakla beraber, adını oralarda “Kastamonu Oyunu” da denildiği için aslında oradan gelmeliği mümkündür. İki veya çaprazlama olarak dört oyuncu tarafından yürütülür. Kastamonu’da kama ve saldırmalarla oynandığı halde, Safranbolu’ya silahsız gelmiştir. Oynanış tarzı hemen aynıyla Sepetçioğlu oyunundaki gibidir. Fakat birkaç figür değişikliği göze çarpacak kadar açıktır. …

ÇINDIR: Urfa’da Sinsin oyununa bu isim verilir. Bu bölüm hazırlanırken Kültür Bakanlığı, Halk Kültürlerini Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğü yayınlarından, Müzikolog ve Folklorcu Mahmut Ragıp Gâzimihâl’in 15 defterden oluşan “Yurt Oyunları Kataloğu” adlı çalışmasının Nail TAN ve Ahmet ÇAKIR tarafından baskıya hazırlanması ile oluşan 3 ciltlik “TÜRK HALK OYUNLARI KATALOĞU” …

ÇIL KEKLİK: Bazı Erzincan köylerinin kadın meclislerinde rağbette kalan oyun çeşididir. Adını türküsünden almış görünüyor. Eldeki her hangi bir mahalli çalgı eşliğiyle ve mutlaka tek kadın tarafından oynanır. (Buralarda oyun kelimesi uyun ve uynamak telâffuz olunur ki dikkate değer bir etimolojik ipucu olabilir.) Çıl Keklik, düğün toplantılarında yer alıyor. Mutlaka …

ÇERKEZ OYUNU: Ödemiş ilçesinin Ertuğrul köyünde eskiden yerleştirilmiş Çerkes göçmenleri mevcut ve sayıları azdır. “Çerkes Oyunu” denilen Kafkas işi bir danslarını hâlâ Asya’dan hatıra olarak saklıyorlar. Köy gençlerinden ikişer erkek bağlama veya armonik eşliğiyle oynuyorlar. Bütün köy gençleri bunu yürütmesini yaşlılardan öğrenmişlerdir. Bu tarz oyunlardan, esaret yıllarından hatıra olarak Kars …

ÇEPİK: Bingöl’ün Genç ilçesinde bu Çepik adlı oyun davul zurna veya kaval eşliğiyle yalnız erkekler tarafından yürütülür. Düğün ve bayramlarda toplu oynanılmakla beraber, ikişer de yapılabilir. Diyarbakır Çepik’i şimdi Bingöl köylerinde az çok oynanılan tertipten farklıcadır; Çeppik derler. Kılıç çeppik, kılıç kalkan demektir. Dik de vardır. Bu bölüm hazırlanırken Kültür …

ÇENGİLER – KÖÇEKLER: ÇENGİ: Çeng, bir nevi taşınabilir ve kucakta kullanılabilir Asya harpasıydı. En kıdemli çalgılardan olup Mısır, Sümer ve emsal medeniyetlerin taş üzerine kabartma resimlerinde çeşitleri görülür. Çalanın aynı zamanda oynadığını gösteren resim ve daha sonraki çağdan minyatürler de vardır. Aynı ‘letin çeşitleri andırışlı adlarla Uygur ve Çin kaynaklarında …

ÇENGİ: Arap harfleriyle “çenki” ve “çengi” aynı imlada yazılagelmiş olmakla beraber, birincisi Farsça, çengi ise Türkçe’dir. Bu ikilik yerliler arasında bile öteden beri karışıklık çıkarmış çünkü iki eleman da Asya milletleri arasında aynı eşit yaygınlıkla müşterek meclislerde kullanılmışlardı. Çengi tabiri şimdi yalnız halk dilimizde yaşamaktadır. Şehirler hesabına yalnız edebî metinlerde …

ÇENBER: Kütahya’nın Gediz ilçesinde bilhassa iki oyun rağbettedir. Yalabık, Çenber, Düğün, sohbet ve toplu eğlentilerde, bir veya iki erkek tarafından saz, cura, glarnet, (klarnet) ve dümbelek çalgısıyla oynanırlar. Sivas tarafında Halay tertibinde oynanan Çenber oyun havası ağır başlayıp merhale merhale hızlanır. Şunun gibi sözleri vardır: Çenberimi vurdum taşa Taş bölündü …

ÇELİKTENDİR: Kastamonu’nun türkülü oyun havalarındandır. Yerli oyuncuların alışıp sevdirmiş bulundukları ve her oyunda geçen figür numaraları havanın münasip yerlerinde alınarak, genellikle irticali hareketlerle türküye uyulur. Tabiatiyle kadın oyunudur. Bu bölüm hazırlanırken Kültür Bakanlığı, Halk Kültürlerini Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğü yayınlarından, Müzikolog ve Folklorcu Mahmut Ragıp Gâzimihâl’in 15 defterden oluşan …

ÇEKİRGEM – ÇEKİRGE HALAYI: Sivas tarafının köy kadın Halaylarındandır. Kadınlarca “Çekirgem” türküsü söylenerek çekilen bu halayın tek figürü vardır. Üç ölçüden ibaret ezgisiyle aynı zamanda tamamlanan bu figürün icra tarzı şöyledir: Oyuncular el ele tutuşup hilâl şeklinde dizilirler. 10/16’lık ölçünün ilk sekizliğinde sol ayaklar bir adım ileri atılır ve pençe …

ÇEKİCİ KADIN: Kına gecesinde törenin başlaması için belirli bir kadın tarafından kimi kimseler oyuna kaldırılır ki işte bu kadına “çekici kadın” denir (Isparta). Tire’de bu kadına “kaldırıcı kadın” denir. Bu bölüm hazırlanırken Kültür Bakanlığı, Halk Kültürlerini Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğü yayınlarından, Müzikolog ve Folklorcu Mahmut Ragıp Gâzimihâl’in 15 defterden …

ÇEÇEN OYUNU: Güney Ankara’nın İkizce bucağında yerleşik göçmenlere münhasır oyunlardandır. Bu bir miktar aileler yarım asır kadar evvel Kafkasya’dan göçüp buralara yerleştirilmişlerdir. Çeçen oyununda oğlan ortaya çıkarak elleri sarkık olduğu halde düz ve usullü yürüyüşlü bir daire çizmeye geçer. Arkasından kız aynı yürüyüşle oyuna girer. Erkek atik hareketlerle ayak uçları …